12 Eylül’de yaşanan ve Kenan Evren liderliğindeki darbe, siyasi istikrarsızlık, ekonomik kriz ve sağ-sol çatışmalarını gerekçe göstererek gerçekleşti, binlerce insanın hayatını etkileyen idamlar, gözaltılar ve anayasa değişiklikleriyle sonuçlandı. Bu olay, Türkiye demokrasisinde derin izler bırakan bir dönüm noktası olarak, günümüzde hala tartışılan nedenleri ve sonuçlarıyla hafızalarda yer ediyor.
12 Eylül darbesi nedir?
12 Eylül darbesi, 12 Eylül 1980 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri'nin emir komuta zinciri içinde gerçekleştirdiği askeri müdahaledir ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinde Silahlı Kuvvetler'in yönetime üçüncü kez doğrudan el koyması olarak kayıtlara geçmiştir.
Bu darbe, resmi olarak "Bayrak Harekâtı" veya "12 Eylül 1980 Harekâtı" adlarıyla anılır; gece saat 03.00'te başlayarak iletişim merkezleri, TRT ve PTT gibi kurumlara el konulmasıyla yürütülmüş, ardından parlamento feshedilmiş, siyasi partiler kapatılmış ve sivil hükümet devre dışı bırakılmıştır.
Darbe sonrası Milli Güvenlik Konseyi kurulmuş, General Kenan Evren başkanlığında ülke yönetilmiş, 1982 Anayasası hazırlanarak referanduma sunulmuştur; bu süreçte 650 bin kişi gözaltına alınmış, 230 bin kişi yargılanmış, 517 kişiye idam cezası verilmiş ve 50 kişi idam edilmiştir.
Darbenin etkileri, insan hakları ihlalleri, işkenceler ve basın özgürlüğünün kısıtlanması gibi unsurlarla uzun yıllar sürmüş, 2010 anayasa değişikliğiyle darbecilerin yargılanmasının yolu açılmış, Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya 2012'de müebbet hapis cezasına çarptırılmıştır.
12 Eylül darbesi hangi yıl?
12 Eylül darbesi, 1980 yılında gerçekleşmiştir. O dönemde ülke, yoğun siyasi kutuplaşma, ekonomik zorluklar ve şiddet olaylarıyla karşı karşıyaydı.
12 Eylül darbesi öncesi başbakan olarak görev yapan kişi kimdir?
12 Eylül darbesi öncesi başbakan olarak görev yapan kişi Süleyman Demirel'dir; Demirel, 1979-1980 döneminde azınlık hükümetini yönetmekteydi ve darbe gecesi evinde gözaltına alınarak Çanakkale'ye sürgün edilmiştir.
12 Eylül darbesi kime yapıldı?
12 Eylül darbesi, mevcut sivil hükümete, yani Süleyman Demirel başkanlığındaki hükümete ve genel olarak siyasi partilere karşı yapılmıştır.
Darbe, ülkedeki anarşi, terör ve siyasi istikrarsızlığı gerekçe göstererek tüm siyasi yapıyı hedef almış, parlamento üyelerini, parti liderlerini ve sivil yöneticileri devre dışı bırakmıştır.
12 Eylül darbesi ne zaman oldu?
12 Eylül darbesi, 12 Eylül 1980 gecesi saat 03.00'te başlamış ve saat 04.00'te radyolardan Milli Güvenlik Konseyi'nin bildirisiyle tüm ülkeye duyurulmuştur; bu müdahale, ülke genelinde eş zamanlı operasyonlarla yürütülmüştür.
12 Eylül darbesi nerede başladı?
12 Eylül darbesi, Ankara'da başlamıştır; Genelkurmay Başkanlığı merkezli planlanan müdahale, TRT, PTT ve iletişim dairelerine el konulmasıyla Ankara'dan yayılmış, ardından İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve başbakanlık konutu gibi hedefler ele geçirilmiştir.
12 Eylül darbesi neden yapıldı?
12 Eylül darbesi, ülkedeki siyasi istikrarsızlık, ekonomik kriz, sağ-sol çatışmaları ve terör olaylarını gerekçe göstererek yapılmıştır.
1970'lerde artan şiddet olayları, 4 binden fazla siyasi cinayet, yüksek enflasyon, işsizlik, parlamento'nun cumhurbaşkanı seçememesi gibi faktörler darbenin zeminini hazırlamış, ayrıca dış etkenler olarak NATO'nun istikrar beklentisi, İran Devrimi ve Afganistan işgali etkili olmuştur; darbe liderleri, iç savaş tehlikesini önlemek amacıyla müdahale ettiklerini belirtmişlerdir.