Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 1938’deki son yolculuğunu belgeleyen fotoğraflar, halkın ve devlet erkanının önderine duyduğu bağlılığı ve yasını ortaya koyuyor.
AA muhabirinin TBMM arşivinden derlediği bilgilere göre, Atatürk’ün cenaze namazı 19 Kasım sabahı Dolmabahçe Sarayı’nda, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İslam Tetkikleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Mehmet Şerafettin Yaltkaya tarafından kıldırıldı.
Saat 08.30’da Orgeneral Fahrettin Altay komutasındaki askeri kortej eşliğinde top arabasına konulan naaş, Dolmabahçe Sarayı’ndan çıkarıldı. Kortejde Başbakan Mahmut Celal Bayar, TBMM Heyeti, diğer devlet yetkilileri ve katılımcılar yer aldı.
Kortej saat 09.10’da Kabataş, Tophane, Karaköy, Galata Köprüsü, Eminönü ve Gülhane Parkı üzerinden Sarayburnu’na ilerlerken, Atatürk’ün naaşını taşıyan top arabasının Galata Köprüsü’nden geçiş anları fotoğraflara yansıdı.
Deniz ve Trenle Ankara’ya Yolculuk
Saat 12.30’da Sarayburnu’ndan Zafer torpidosuna nakledilen Atatürk’ün naaşı, saat 13.00’te yola çıktı. Daha sonra Selimiye Kışlası açıklarında bekleyen Yavuz zırhlısına aktarıldı ve saat 14.00’te İzmit’e doğru hareket etti. Siyah dumanlar çıkaran Yavuz zırhlısı, Türk ve yabancı savaş gemilerinin eşliğinde saat 19.30’da İzmit Limanı’na ulaştı.
Atatürk’ün naaşı saat 20.30’da İzmit İstasyonu’nda özel trene nakledildi ve saat 21.00’de Ankara’ya doğru yola çıktı.
20 Kasım 1938 Pazar günü saat 10.00’da Ankara İstasyonu’na ulaşan naaş, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, TBMM Başkanı Mustafa Abdülhalik Renda, Başbakan Mahmut Celal Bayar, askeri birlikler, yabancı temsilciler ve kalabalık bir halk tarafından karşılandı. Top arabasına konulan naaş, saat 10.40’ta istasyondan çıkarılarak saat 11.30’da TBMM binasına (İkinci Meclis/Cumhuriyet Müzesi) getirildi ve katafalka yerleştirildi.
Halk ve Diplomatik Heyetlerin Veda Anları
Saat 13.00’ten itibaren halk, Atatürk’ün naaşı önünde ihtiram geçişi yaptı. Kuyruklar gece yarısına kadar sürdü.
Cenaze törenine katılan yabancı devlet heyetleri, Ankara Palas önünde sessizce töreni izledi. 21 Kasım 1938 Pazartesi günü saat 09.00’dan itibaren TBMM önünde askeri geçit merasimi düzenlendi.
Top arabasına konulan Atatürk’ün naaşı, saat 11.00’da kortej eşliğinde Etnografya Müzesi’ne götürüldü. Saat 12.15’te müzeye varan naaş, 12.30’da katafalka yerleştirildi. Devlet erkanı, yabancı heyet üyeleri ve halk, Atatürk’ün naaşı önünden son kez ihtiram geçişi yaptı. Çanakkale’de Atatürk’e üç kez yenilen İngiliz Mareşal Birdwood’un da yer aldığı yabancı heyetin uğurlaması, fotoğraflarda yer aldı.