Şu andaki İstanbul topraklarında bulunan Konstantinopolis, uzun yıllar Bizans İmparatorluğu’nun hükümdarlığı altında kaldıktan sonra Osmanlı Devleti’nin himayesi altına geçti. Ancak Fatih Sultan Mehmet’in ve ordunun bu tarihi başarısını yakalamak için çok uzun bir süre ve bir o kadar da fedakarlık yaşanması gerekti. Türk tarihi için dönüm noktalarından birisi kabul edilen 1453 İstanbul’un Fethi, Osmanlı Devleti’nin altın çağını başlatan bir olaydır. Ancak fetih, bundan çok daha fazlasıydı.
Fatih’in tahta çıkışı ve fetih hazırlıkları
1451’de babasının vefatıyla son kez tahta oturan II. Mehmed, genç yaşına rağmen büyük bir vizyonla hareket etti. İlk olarak, sürgündeki Zağanos Paşa’yı görevine geri getirdi. Sadrazam Halil Paşa’nın kuşatmaya sıcak bakmaması, ilerleyen süreçte fikir ayrılıklarına yol açsa da Mehmet’in kararlılığı engel tanımadı. İstanbul’u fethetmek için öncelikle Bizans’a gelebilecek yardımları kesmek isteyen Mehmet, Anadolu Hisarı’nın karşısına Rumeli Hisarı’nı inşa ettirdi. Nisan 1452’de başlayıp Ağustos’ta tamamlanan bu hisar, Boğaz’ın kontrolünü Osmanlı’ya kazandırdı.
Bizans İmparatoru Konstantin, hisarın inşasından rahatsız olup elçiler gönderse de Mehmet, elçileri idam ettirerek kararlılığını gösterdi. Kasım 1452’de iki Venedik gemisinin batırılması, Osmanlı’nın Boğaz’daki hâkimiyetini pekiştirdi. Bizans’ın Papa’dan yardım talebi sonuçsuz kalırken, yalnızca Cenova’dan 700 kişilik bir takviye kuvvet geldi.
Devasa toplar ve kuşatmanın başlangıcı
Hazırlıklar titizlikle sürerken Osmanlı ordusu, Bizans zindanlarından kaçırdığı mühendis Urban’a, o dönem nam salmış olan Bizans duvarlarını yıkıp geçecek kuvvette bir top ürettirdi. 8 metre uzunlukta ve 550 kilo ağırlığında gülleler atan bu toplar, Rumeli Beylerbeyi Dayı Karaca Paşa tarafından İstanbul’a götürüldü.
Osmanlı Devleti, yaklaşık 160 bin ile 250 bin aralığındaki askeri ve 160-300 gemiden oluşan donanmasıyla tarihin en büyük kuşatmalarından birisine 6 Nisan 1453’te başladı. II. Mehmed, Bizans’ın en zayıf noktası olan Edirnekapı-St. Romanos hattına öncelik vererek 11 Nisan’da buraya topların yerleştirilmesini emretti. Fakat topların sık ateşlenmesinin getirdiği tehlike Urban’ın ölümüne sebep oldu. 18 Nisan’da ise Bayrampaşa Deresi’ne yapılan top atışları sonuç verdi ve surlarda gedik açıldı. Ancak gece yapılan taarruz başarısız oldu ve Boğaz’daki zinciri de kıramayan Osmanlı donanması geri çekilmeye başladı.
Gemiler karadan yürütüldü
20 Nisan’da Bizans’a yardım getiren bir filo, Osmanlı donanmasının müdahalesine rağmen Haliç’e ulaştı. Bu başarısızlık üzerine II. Mehmed, tarihe geçecek bir hamle yaptı: Gemilerin karadan yürütülmesi. 21-22 Nisan gecesi, 72 gemi Galata surları önünden Haliç’e indirildi. Bu operasyon, ağaçların kesilip yolların zeytinyağıyla kayganlaştırılmasıyla mümkün oldu. Bizanslılar, bu hamle karşısında şaşkına döndü. Haliç’teki çatışmalar ve sur bombardımanları devam ederken, Bizans’ta açlık baş gösterdi. Osmanlı’nın kazdığı tüneller Bizans tarafından yok edilse de, II. Mehmed’in kararlılığı kırılmadı.
29 Mayıs 1453: Tarihi zaferin geldiği gün
Son hücumu için hazırlanan Osmanlı ordusu, 29 Mayıs 1453’te saldırıya geçti. Hristiyan ve yaşlılardan oluşan ilk grup, azablar ve Müslümanlardan oluşan ikinci grup ile en elit birlik olan Yeniçerilerin yer aldığı üçüncü grup, ağır kayıplara karşın Kerkoporta Kapısı’ndaki gedikten surların içerisine girdi. Cenevizli komutan Giustiniani’nin yaralanmasıyla beraber morali bozuk olan Bizans ordusu iyice çöküşe geçti ve Osmanlılar şehre girdi.
Bizans İmparatoru Konstantin’in savaşta öldüğü ifade edilirken II. Mehmed ilk başta verdiği şehri yağmalama sözünden vazgeçerek imar yolunu seçti. Yerel halk, esir alınma yerine özgür bırakıldı ancak silah taşıma ve askerlik gibi haklar kısıtlandı. Bu adil yaklaşım, Mehmet’in “Fatih” unvanını almasını sağladı ve Osmanlı’yı bir imparatorluğa dönüştürdü.
İstanbul’un Fethi sadece Osmanlı Devleti’nin değil tüm dünyanın kaderini değiştirdi. Çünkü o dönem yaşanan siyasi, kültürel ve askeri değişimler Orta Çağ’ın kapanmasına ve Yeni Çağ’ın başlamasına sebep oldu. Aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin üç kıtaya yayılacak muhteşem imparatorluğunun ilk ayak sesi bu zafer olacaktı.
