Ayasofya Camii'ndeki restorasyon çalışmaları, koruma ve restorasyon yöntemleri üzerine sert bir tartışma başlattı. Tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı'nın, yapının içerisine 40 tonluk bir vinç sokulmasını "cahil cüreti" şeklinde eleştirmesi, kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Tartışma, kültürel mirasın korunmasında maliyetin mi yoksa titizliğin mi ön planda olması gerektiği sorusunu gündeme getirdi. Konuya ilişkin son açıklama ise Ayasofya Bilim Kurulu'ndan geldi.
Ortaylı: "Mimar Sinan'dan daha mı iyi biliyorlar?"
Prof. Dr. İlber Ortaylı, Hürriyet gazetesindeki köşesinde yayımlanan "Atalarımızın 1500 yıllık emaneti" başlıklı yazısında, Ayasofya'nın Fatih Sultan Mehmed, Mimar Sinan ve Sultan Abdülmecid’in emaneti olduğunu hatırlattı. İnşaat şirketinin, yapının mimarları Anthemius ve İsidoros ile Mimar Sinan'dan 'işi daha iyi bildiğini' zannettiğini belirten Ortaylı, "Böyle bir binayı restore etme cesaretini nereden buluyorlar? Bu, cahilin cüretidir" ifadelerini kullandı. Ortaylı, restorasyonda Azerbaycan'daki titiz örneklerin takip edilmesi gerektiğini de sözlerine ekledi.
Bilim Kurulu'ndan Notre Dame örneği
Ayasofya Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mehmet Selim Ökten, Hürriyet'e yaptığı açıklamayla eleştirilere yanıt verdi. Restorasyonda vinç kullanımının dünyada yaygın bir uygulama olduğunu belirten Ökten, "Fransa’daki Notre Dame Katedrali’nde de kullanıldı, Almanya’da Dessau’daki katedralde de. Hatta daha büyükleri kullanıldı" dedi.
"Zemin tarandı, tüm önlemler alındı"
Prof. Dr. Ökten, vinç için alınan teknik önlemleri şu sözlerle anlattı:
"Zeminin altında GPR taramaları yapıldı, boşluklar arandı. Vincin güzergâhı altındaki dehlizler dikkate alındı ve onların tahkimatı yapıldı. Sismik deneyler yapıldı, yük değerleri belirlendi ve elde edilen verilerle çok katmanlı önlemler alındı."
Ökten, İTÜ ve Kandilli Rasathanesi ile iş birliği yapıldığını vurgulayarak, "Burası Ayasofya, maliyet hesabı yok" bilinciyle hareket ettiklerini söyledi.