Tarih 11 Temmuz 1995. Yer Avrupa'nın göbeği. Srebrenitsa’da insanlık tarihinin en büyük utançlarından biri yaşandı. Birleşmiş Milletler’in “güvenli bölge” ilan ettiği bu kasabada, dünyanın gözleri önünde bir soykırım gerçekleşti. 8 binden fazla Boşnak sivil, Sırp güçler tarafından sistematik biçimde katledildi. Aradan 30 yıl geçse de Srebrenitsa'nın acısı hâlâ taze, yaraları hâlâ kanıyor. İşte bu kara lekeyi unutturmamak için Srebrenitsa Katliamı’na dair bilmeniz gereken 11 madde…
1. "Güvenli Bölge" İhaneti
BM tarafından 1993'te "güvenli bölge" ilan edilen Srebrenitsa, dünyanın gözü önünde bir ölüm tuzağına dönüştü. Müslüman Boşnaklar, silahlarını BM'ye teslim ederek güvende olacaklarına inandı.
2. Hollandalı Askerlerin Sessizliği
BM Barış Gücü'ndeki Hollandalı askerler (Dutchbat), Sırp güçlerinin saldırısı karşısında etkisiz kaldı. Komutan Thom Karremans'ın Ratko Mladić ile tokalaşırken çekilen görüntüleri, tarihe kara bir leke olarak geçti.
3. Mladić'in Zafer Konuşması
11 Temmuz 1995 sabahı Srebrenitsa'ya giren Mladić, kameralara "Türklerden intikam vakti" dedi. (Hedef: Osmanlı mirası Boşnaklar). "Sırp şehri"ni milletine armağan ettiğini ilan etti.
4. 5 Günlük Endüstriyel Ölüm
Katliam "düğün öncesi temizlik" adıyla planlandı. 5 gün boyunca fabrika, depo ve ormanlarda binlerce erkek ve çocuk sistematik şekilde katledildi. Ölüm sayısı 8.372 olarak resmen kayıtlara geçti.
5. Cesetler Kimlik Tespiti Yapılmasın Diye Parçalandı
Kimlik tespitini engellemek için cesetler parçalandı ve 64 farklı toplu mezara dağıtıldı. "İkincil gömüler"le deliller yok edilmeye çalışıldı. 1.000'den fazla kurbanın bedeni hâlâ kayıp.
6. BM ve NATO'nun Başarısızlığı
Sırpların tankları, BM'nin "havadan müdahale" sözüne rağmen durdurulamadı. NATO uçakları sadece iki kez sembolik uçuş yaptı. Uluslararası toplum bu trajedide sınıfta kaldı.
7. “Çocukları küçük kurşunla öldürürler değil mi anne?”
Katliam sırasında duyulan bu söz, Srebrenitsa’nın sembollerinden biri haline geldi. Bu cümle, vahşetin yaş farkı gözetmeden uygulandığını gösteren en acı hatıralardan.
8. Mahkeme Kararı: "Soykırım"
Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı 2007'de, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY) ise 2004'te olayı "soykırım" olarak tanıdı. II. Dünya Savaşı sonrası Avrupa'nın en büyük insanlık suçu.
9. Adaletin Gecikmiş Tokadı
"Bosna Kasabı" lakaplı Ratko Mladić ve siyasi lider Radovan Karadžić, müebbet hapse mahkum edildi. Mladić'in 2011'de yakalanışı, adaletin 16 yıl gecikmesinin simgesi oldu.
10. Potočari'deki Beyaz Mezarlar
Her yıl 11 Temmuz'da kimliği tespit edilen kurbanlar, anıt mezarlığa defnediliyor. 30 yılda 6.751 kurban buraya gömüldü. Her mezar taşı, Avrupa'nın utancını haykırıyor.
11. Unutulmayan Acı, Bitmeyen Mücadele
Katliamdan kurtulan kadınlar (Srebrenitsa Anneleri), adalet ve kayıpların bulunması için hala mücadele ediyor. Srebrenitsa, dünyaya "Bir daha asla!" demenin sembolü olarak yüreklere kazındı.