6 Şubat 2023 depremlerinin üzerinden 31 ay geçmesine rağmen depremin etkilediği 11 ilde sorunlar çözülmüş değil. Eğitimden sağlığa, barınmadan konut sorununa kadar birçok mesele hâlâ beklemede. AKP iktidarı, vaat ettiği konutların büyük bir kısmını henüz teslim edemezken, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katılımıyla Malatya’da 300 bininci afet konutu için kura çekimi ve anahtar teslimi töreni yapılacak.
Konutların Yarısı Hâlâ Teslim Edilmedi
Evrensel’den Dilek Omaklılar’ın haberine göre; depremin üzerinden geçen 31 ayda çoğu ilde konutların ancak üçte biri yurttaşlara ulaştı. Deprem sonrası verilen sözler ise yerine getirilmiş değil. Erdoğan, depremlerden kısa süre sonra bir yıllık süre istemiş ve “Amacımız 1 yıl içinde, yıkılan her binanın yerine güvenle oturulabilecek konutları teslim etmek” demişti. Daha sonra bu hedef, bir yıl içinde 319 bin konut ve köy evi teslimine çevrildi. Şimdi ise 2025 sonuna kadar 358 bin 859 konutun teslim edileceği vaadi tekrarlandı.
İl İl Durum
Depremin etkilediği 11 ilde konut teslimi şöyle:
- Adana: 15 bin 899 konut yıkık veya ağır hasarlı, 10 bin 978 konut (%69) teslim edildi
- Adıyaman: 64 bin 807 konut yıkık veya ağır hasarlı, 29 bin 783 konut (%45) teslim edildi
- Diyarbakır: 21 bin 242 konut yıkık veya ağır hasarlı, 15 bin 708 konut (%73) teslim edildi
- Elâzığ: 19 bin 793 konut yıkık veya ağır hasarlı, 10 bin 934 konut (%55) teslim edildi
- Antep: 42 bin 73 konut yıkık veya ağır hasarlı, 21 bin 782 konut (%51) teslim edildi
- Maraş: 111 bin 22 konut yıkık veya ağır hasarlı, 31 bin 25 konut (%27) teslim edildi
- Malatya: 102 bin 736 konut yıkık veya ağır hasarlı, 34 bin 564 konut (%33) teslim edildi
- Hatay: 250 bin 86 konut yıkık veya ağır hasarlı, 75 bin 706 konut (%30) teslim edildi
- Kilis: 3 bin 365 konut yıkık veya ağır hasarlı, 1.713 konut (%50) teslim edildi
- Osmaniye: 20 bin 282 konut yıkık veya ağır hasarlı, 7 bin 420 konut (%36) teslim edildi
- Urfa: 16 bin 924 konut yıkık veya ağır hasarlı, 10 bin 117 konut (%59) teslim edildi
Konteynerlerden Çıkış Zorunlu
Konutlar hâlâ tamamlanmamışken yurttaşlar konteyner kentlerden çıkarılıyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Kasım ayı itibarıyla AFAD koordinasyonunda kalan konteyner kentlerin etaplar hâlinde kaldırılacağını açıkladı. Malatya ve Hatay gibi illerde ise konteynerden çıkmak, birçok yurttaş için evsiz kalmak anlamına geliyor. Malatya’dan Nermin isimli bir yurttaş, “Ben kiraya geçemiyorum. Kiralar 15-20 bin TL’den başlıyor” diyerek tepkisini dile getirdi.
Sağlık Hizmeti Hâlâ Konteynerde
Depremlerden en fazla etkilenen Hatay ve Adıyaman’da sağlık hizmetleri hâlâ konteynerlerde yürütülüyor. Hatay’da 56 aile sağlık merkezi (ASM), Adıyaman’da ise her 10 ASM’den 9’u yıkılmıştı. Deprem bölgesindeki sağlık personeli sayısı Türkiye ortalamasının çok altında. Cumhurbaşkanlığı’nın depremlerin ikinci yılında yayımladığı verilere göre, Türkiye’de 100 bin kişiye düşen hekim sayısı ortalama 239 iken, Hatay’da 168, Adıyaman’da 161, Maraş’ta 187.
91 Okul Hâlâ Yapılmayı Bekliyor
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı verilerine göre, depremin 30. ayında hâlâ 91 okul inşa edilmeyi bekliyor. Bu yıl toplam 212 derslikli 12 okul açılacak. Böylece depremden bu yana yapılan okul sayısı yalnızca 56 (857 derslik). Deprem bölgesinde 85 okulun yeniden inşası ve 6 okulun güçlendirilmesi hâlâ tamamlanmadı.
Teslim Edilen Konutlara Geçiş Zor
Hatay’ın Karaali Mahallesi’nde TOKİ konutları 6 aydır teslim edilmiş olmasına rağmen yerleşim oranı hâlâ düşük. Çevresel sorunlar nedeniyle insanlar konutlara taşınamıyor. Bir yurttaş, hak sahipliği olsa da bazı kuraların hâlâ gerçekleşmediğine dikkat çekerek, “Konutların büyük kısmı tamamlanmış ancak yerleşim hâlâ çok az” dedi. Antakya’dan bir yurttaş, Haziran’daki son kurada Defne’nin kuraya giremediğini belirtti. Öte yandan, konutlarda ödeme şartları belirsizliğini koruyor: “Sözleşmede ödemenin 2 yıl sonra başlayacağı yazıyor, aylık miktar ise boş bırakılmış. Ayrıca konutlara ilk girişte 8 bin TL ortak alan ücreti alınıyor, aylık aidat 900 TL.”
