Halk sağlığını tehdit eden tarım ilaçları tekrar gündemde. Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de gıdalarda kullanılan pestisit kalıntıları üzerine yapılan son araştırmalar endişe verici sonuçlar ortaya koydu. Greenpeace Türkiye’nin yayımladığı rapora ve uzman görüşlerine göre, her üç üründen biri yasal sınırın üzerinde pestisit içeriyor.
“Kirli On İkiler” Listesi Açıklandı: En Riskli 12 Ürün
Her yıl Amerika merkezli Çevre Çalışma Grubu (EWG) tarafından yayımlanan “Kirli On İkiler” listesi, pestisit kalıntısı taşıyan en riskli meyve ve sebzeleri gözler önüne seriyor. Halk sağlığı uzmanı Dr. Sümeyye Nur Budak’ın değerlendirmesine göre, 2024 yılında en çok kalıntı taşıyan ürünler şunlar oldu:
- Çilek
- Ispanak
- Lahana
- Üzüm
- Şeftali
- Armut
- Nektarin
- Elma
- Acı biber
- Kiraz
- Yaban mersini
- Yeşil fasulye
Bu ürünlerin, sağlığa zararlı miktarda pestisit içerme olasılığı diğerlerine kıyasla çok daha yüksek.
Pestisitlerin Yarattığı Riskler
Pestisitler, tarım ürünlerini zararlılardan korumak amacıyla kullanılsa da insan vücudu üzerinde ciddi etkiler yaratabiliyor. Dr. Budak’a göre, bu kimyasallara yüksek dozda ve uzun süreli maruz kalmak aşağıdaki sağlık sorunlarına yol açabilir:
- Hormon sisteminde bozulmalar
Üreme fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir, özellikle kadınlarda kısırlık riskini artırabilir. - Çocuklarda gelişim problemleri
Erken yaşta maruz kalma, sinir sistemi gelişimini olumsuz etkileyebilir. - Solunum yolu hastalıkları
Uzun süreli temas astım ve kronik bronşit gibi solunum rahatsızlıklarını tetikleyebilir. - Kanser riski
Lenfoma, lösemi, meme, prostat ve mesane kanseri gibi ciddi hastalıklarla bağlantısı bulunmuştur. - Genetik bozukluklar
DNA yapısında bozulmalara neden olarak kalıtsal hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir.
Greenpeace Raporu
Greenpeace Türkiye'nin Nisan 2025’te yayımladığı “Pestisitler ve Çocuklar” başlıklı rapor, durumun ciddiyetini gözler önüne serdi. Raporda yer alan bulgular şöyle:
- İncelenen 155 meyve-sebze örneğinin yüzde 61’inde birden fazla pestisit kalıntısı bulundu.
- Ürünlerin yüzde 33’ü yasal limitlerin üzerinde kalıntı içeriyordu.
- 50 üründe ise ruhsatsız pestisit kullanımı tespit edildi.
- 2023 yılında Şanlıurfa’da yapılan bir araştırmada, örneklerin yüzde 34’ü yasal sınırların üzerinde pestisit taşıyordu.
"Algı Operasyonu"
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, kamuoyundaki tartışmalar üzerine yaptığı açıklamada, “Sanki yediğimiz her gıdada çok fazla pestisit varmış gibi bir algı yaratılmasını iyi niyetli görmüyoruz,” dedi. Ancak uzmanlar, bilimsel verilere dayalı bu uyarıların dikkate alınması gerektiğini belirtiyor.
Pestisit Kalıntılarını Azaltmak İçin Ne Yapılabilir?
Dr. Sümeyye Nur Budak, pestisitlerden tamamen arınmanın garanti olmadığını ancak bazı yöntemlerle kalıntıların büyük ölçüde azaltılabileceğini ifade etti. Tüketicilere şu pratik önerilerde bulundu:
- Sebze ve meyveleri akan su altında dikkatlice yıkamak
- Kabuklarını soyarak tüketmek
- Yapraklı sebzelerin dış yapraklarını ayırmak
- Tuzlu veya sirkeli suda bekletmek
- Karbonatlı su solüsyonu hazırlamak
