Borçluysanız veya icra süreciyle ilgileniyorsanız, “Haciz nedir?” sorusu aklınıza gelmiş olabilir. Haciz, borcunu ödemeyen bir kişinin mal ve haklarına, alacaklı lehine devletin el koymasıdır. Başka bir deyişle, borçlu borcunu ödemezse, devlet cebri icra yoluyla borcu tahsil eder ve borçlunun malvarlığına el koyar.
Ancak bu süreç sınırsız değildir. Hukuk sistemi, borçlunun asgari yaşam hakkını korumayı zorunlu kılar. Yani, herkesin geçimini sağlayacak bazı temel mal ve gelirleri haczedilemez.
Peki, icra hangi eşyaları alamaz? Haczedilemeyecek mallar nelerdir? İşte ayrıntılar…
Haczedilemezlik ilkesi nedir?
Haczedilemezlik ilkesi, borçlunun mal ve haklarına icra yoluyla el konulması sürecinde, borçlunun temel yaşam hakkını korumayı amaçlayan hukuki bir güvencedir. İcra ve İflas Kanunu, borçlunun insanca yaşamını sürdürebilmesi için bazı mal ve gelirlerin haczedilemeyeceğini açıkça düzenler. Bu sayede, alacaklının hakkını tahsil etme çabası, borçluyu tamamen yoksullaştıracak şekilde sınırsız bir güç haline gelmez.
Bu ilke, sadece bireysel bir hak değil, aynı zamanda kamu düzenine ilişkin bir güvence niteliği taşır. Borçlunun ve ailesinin asgari geçimini sağlayacak temel eşyalar, gelirler ve mesleki araç-gereçler hacizden muaf tutulur. Böylece hem borçlunun ekonomik ve sosyal varlığı korunur hem de icra hukuku, adil bir denge gözeterek uygulanır.
Ev haczinde hangi eşyalar haczedilemez?
İcra ve İflas Kanunu’na göre, borçlunun ve ailesinin temel yaşamını sürdürebilmesi için gerekli olan ev eşyaları haczedilemez. Bunlar, borçlunun sosyal ve ekonomik durumuna uygun, lüks olmayan eşyalardır. Örneğin:
- Yatak, yorgan, battaniye
- Mutfak eşyaları, tencere, tabak, çatal-bıçak takımı
- Buzdolabı, fırın, ocak, ısıtıcı
- Çamaşır makinesi, halı, perde
- Televizyon ve çocukların eğitiminde kullanılan bilgisayar gibi temel elektronik eşyalar
Yargıtay kararlarına göre, birden fazla aynı tür eşyadan yalnızca borçlu ve ailesinin kullanımına yetecek olan miktar korunur; fazlası haczedilebilir. Örneğin, iki buzdolabı varsa yalnızca biri haczedilemezlikten yararlanır.
Nelere haciz konulamaz?
Ev eşyalarının dışında, borçlunun temel yaşam hakkını ve geçimini güvence altına alan bazı mal ve haklar da haczedilemez:
- Borçlunun mesleğini sürdürmesi için gerekli araç ve gereçler (örneğin terzinin dikiş makinesi, doktorun muayenehane araçları)
- Tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlayan borçlunun üretim için zorunlu malları (tohum, alet, iş hayvanı, yem stokları)
- Borçlu ve ailesinin iki ay boyunca geçimini sağlayacak yiyecek ve yakacak maddeleri
- Haline münasip ev (borçlunun sosyal ve ekonomik durumuna uygun konut)
- Öğrenci bursları
- Emekli maaşları ve ikramiyeleri
- Bedensel zarar tazminatları
- Sigorta tazminatları (yaşamı ve geçimi güvence altına alanlar)
Bu mallar, borçlunun asgari yaşam koşullarını korumak için kanunen haczedilemez. Ancak yatırım veya tasarruf amacıyla edinilen varlıklar (örneğin serbest mevduat veya BES’ten çekilen birikimler) hacze konu olabilir.
Hacizde televizyon alınır mı?
Evde birden fazla televizyon varsa veya lüks sayılan bir televizyon mevcutsa haczedilebilir. Ancak borçlunun temel yaşamını sürdürmesi için gerekli tek televizyon haczedilemez.
Evdeki koltuk takımı haczedilebilir mi?
Evdeki koltuk, masa, sandalye gibi eşyalar bir adet olduğu sürece ve değeri fahiş değilse haczedilemez. Fakat birden fazla veya lüks olanlar hacze konu olabilir.
Hacizde evde kimse yoksa ne olur?
Haciz anında evde olmamak suç teşkil etmemektedir. Borçlunun evde olmaması, haciz işlemini engeller. İcra memurları işlemi gerçekleştiremez; borçlu veya vekili evde bulunmalıdır.
İcra memurları eve zorla girebilir mi?
Borçlu rızasını vermezse, memurların eve zorla girmesi için mahkeme kararı gerekir. Yetkili sulh hakimliği izni olmadan zorla giriş yapılamaz.
Maaşı olmayan birine haciz gelir mi?
Borçlunun mal varlığı veya maaşı yoksa, maaşına doğrudan haciz mümkün değildir. Ancak gelecekteki mal ve gelirler için icra takibi açılabilir ve mal varlığı belirli aralıklarla takip edilebilir.
