Futbolda en çok merak edilen konulardan biri “kaleciden dönen top ofsayt olur mu?” sorusudur. Ofsayt kuralı, oyuncunun topa ve rakip savunmaya göre konumuna bağlıdır. Kaleciden dönen bir top, oyuncunun ofsayt pozisyonunda olup olmamasına göre değerlendirilir. Bu nedenle, yalnızca kaleciden dönmesi ofsaytı bozmaz; hakemin kararı oyuncunun bulunduğu noktaya göre verilir. Peki, Kaleciden dönen top ofsayt olur mu? İşte detaylar…
Kaleciden dönen top ofsayt olur mu?
Futbolun en karmaşık kurallarından biri olan ofsayt, Uluslararası Futbol Birliği Kurulu (IFAB) tarafından yönetilen "Laws of the Game" belgesinde detaylıca tanımlanır ve özellikle kaleciden dönen top gibi rebound senaryoları, oyuncuların pozisyonuna göre ihlal olup olmadığını belirler. IFAB'ın 2023/24 kurallarına göre, bir oyuncu offside pozisyonunda (yani topun son oynandığı anda rakip sahanın yarısında ve kale çizgisine sondan ikinci rakip oyuncudan daha yakın konumda) bulunuyorsa, aktif oyuna karışması durumunda penalize edilir; bu aktif katılım, topun kale direği, üst direk, hakem veya bir rakip oyuncudan (kaleci dahil) sekmesi veya yansıması halinde "avantaj kazanma" olarak değerlendirilir.
Kalecinin kasıtlı kurtarışı
Özellikle kalecinin "kasıtlı kurtarış" (deliberate save) yaptığı durumlarda –yani topun kaleye girmesini engellemek için vücudunun herhangi bir kısmıyla (eller hariç, ceza sahası içindeyse eller dahil) durdurması veya durdurmaya çalışması– rebound topu oynayan offside oyuncusu ofsayt ihlali yapar, çünkü bu kurtarış "kasıtlı oynama" (deliberate play) olarak kabul edilmez ve offside pozisyonundaki oyuncunun avantaj sağlamasına yol açar.
Örneğin, bir şut sonrası kalecinin topu çelmesi ve bu topun offside pozisyonundaki bir forvete gelmesi durumunda hakem ofsayt düdüğü çalabilir, zira IFAB'ın pratik rehberliğinde belirtilen gibi: "An attacker in an offside position (B) is penalised for playing or touching the ball that rebounds, is deflected or is played from a deliberate save by the goalkeeper, having been in an offside position when the ball was last touched or is played by a team-mate." Bu kural, oyunun adaletini korumak amacıyla tasarlanmış olup, kalecinin topu bilerek pas olarak oynaması (örneğin kontrollü bir şekilde ayağıyla yönlendirmesi) durumunda ise offside ihlali olmaz, çünkü bu "kasıtlı oynama" kategorisine girer ve offside pozisyonundaki oyuncu avantaj kazanmış sayılmaz – IFAB'ın netleştirdiği bu ayrım, 2022'de yayınlanan deliberate play kılavuzunda vurgulanır ve hakemlerin VAR teknolojisiyle daha doğru karar vermesini sağlar.
Gerçek maç senaryolarında ofsayt ve kural güncellemeleri
Bu tür durumlar, Premier Lig veya Süper Lig maçlarında sıkça tartışılır; örneğin bir forvetin kaleciden dönen topu gole çevirmesi halinde ofsayt bayrağı kalkabilir, ancak kalecinin topu kontrollü bir şekilde uzaklaştırması (save değilse) oyunu devam ettirir ve futbolun dinamizmini artırır, zira kuralın amacı oyuncuların haksız avantaj elde etmesini önlemektir – IFAB'ın sürekli güncellemeleriyle (son olarak 2023/24'te) bu ince çizgi daha da belirginleşmiş, hakem eğitimlerinde rebound senaryolarına özel vurgu yapılmıştır.