Kendini olduğundan daha yetenekli gören, empatiden yoksun ve sürekli övgü bekleyen patronlarla çalışmak birçok çalışanın kabusu haline geliyor. Narsisizm üzerine yapılan araştırmalar, bu kişilik özelliğinin iş dünyasında sandığımızdan daha yaygın olduğunu ortaya koyuyor.
Peki narsist patronları nasıl tanıyacaksınız ve onlarla nasıl başa çıkacaksınız? İşte bilimsel verilerle desteklenen 10 çarpıcı gerçek…
1. Erkek olma ihtimalleri daha yüksek
Araştırmalar, narsist patronların büyük çoğunluğunun erkek olduğunu gösteriyor. Bunun üç temel nedeni bulunuyor: Erkeklerde ortalama narsisizm düzeyi daha yüksek, aşırı özgüvenleri liderlikle karıştırılıyor ve toplumda erkeklerin daha iyi lider olduğu yönünde yaygın bir inanç bulunuyor. İlginç bir şekilde, narsist kadınlar da geleneksel "erkek lider" kalıbına uydukları için liderlik pozisyonlarında yer alabiliyor.
2. Lider oluyorlar ama iyi lider olamıyorlar
Narsisizm kişiyi zirveye taşıyabilir ancak iyi bir lider olmasını engeller. Başkalarının başarısını sahiplenmek, hataları üstlenmemek ve yeteneklerini abartmak gibi özellikler yükselmeyi kolaylaştırır. Oysa gerçek liderlik, ekibi güçlendirmek ve başkalarını öne çıkarmakla ilgilidir. Narsistler ise tam tersine, çevrelerindekileri zayıflatarak kendilerini güçlü hissederler.
3. Öz farkındalık eksikliği performanslarını düşürüyor
Narsist patronların en büyük sorunu, kendilerini başkalarının gördüğü gibi görememeleridir. Davranışlarının çevrelerine verdiği zararı fark etmezler. Bu tür yöneticilere koçluk yapılacaksa amaç, özgüvenlerini artırmak değil gerçeklerle yüzleştirmektir. Bu süreç onlar için oldukça rahatsız edici olsa da zorunludur.
4. Geri bildirime dirençliler
Narsist yöneticiler eleştiriye kapalıdır ve genellikle savunmacı veya saldırgan tepkiler verirler. Bu nedenle çoğu zaman değişime kapalı olarak değerlendirilirler. İronik olan ise en çok gelişime ihtiyaç duyanların, gelişime en kapalı olanlar olmasıdır.
5. İki tip narsist patron var
Narsist patronları iki kategoride değerlendirmek mümkün: Üstten bakan narsistler karizmatik, baskın ve özgüvenlidir; ilgi ve hayranlıkla beslenirler. Kırılgan narsistler ise güvensiz, aşırı alıngan ve duygusal olarak dengesizdir. Birinci tip ilham verirken yabancılaştırır, ikinci tip ise korku ve gerilim ortamı yaratır.
6. Narsist patronlarla başa çıkma stratejileri
Bu tür patronlarla çalışırken gerçekçi olmak önem taşıyor. Hayranlık göstermek, şakalarına gülmek ve başarıları sahiplenmesine izin vermek kariyerinizi kısa vadede koruyabilir. Ancak etik dışı davranışlara ortak olmamak gerekiyor. Yüzleşme gerekiyorsa, bunun iyi planlanması şart çünkü genellikle misilleme yaparlar.
7. Başarılı insanlarda narsisizm yaygın
Bilim, sanat, iş dünyası ve siyasette en üst düzeyde başarı gösteren kişilerin önemli bir kısmında narsistik dürtüler bulunuyor. Rakiplerini geçme isteği, iz bırakma arzusu ve içsel güvensizlikleri telafi etme çabası onları motive ediyor. En iyi senaryoda bu narsisizm topluma fayda sağlarken, en kötü senaryoda büyük güç elde eden kişi hiç kimseye hayır getirmiyor.
8. Başarıyı ekip değil kendileri üretmiş gibi gösterirler
Narsist patronlar ekip çalışmasını sever gibi görünse de başarı anı geldiğinde sahneyi tek başlarına sahiplenirler. Yapılan araştırmalar, narsist yöneticilerin ekip performansını sistematik biçimde kendi hanesine yazma eğiliminde olduğunu gösteriyor. Bu durum çalışanlarda motivasyon kaybına, zamanla ise tükenmişliğe yol açıyor. Uzun vadede ekiplerin verimi düşerken, narsist yönetici sorumluluğu yine başkalarına yüklüyor.
9. Etik sınırları zorlamaya daha yatkındırlar
Narsisizm ile etik dışı davranışlar arasında güçlü bir ilişki bulunuyor. Yalan söyleme, manipülasyon, bilgi saklama ve kendi çıkarı için kuralları esnetme narsist yöneticilerde daha sık görülüyor. Çünkü kendilerini kuralların üstünde görme eğilimindeler. Bu da kurumlar için ciddi itibar ve güven kaybına neden olabiliyor.
10. Yanlarında uzun süre kalanlar kişisel özgüven kaybı yaşıyor
Narsist patronlarla uzun süre çalışan kişilerde zamanla özgüven kaybı, karar alma konusunda çekingenlik ve sürekli onay ihtiyacı gelişebiliyor. Sürekli küçümsenmek, görünmez kılınmak ve duygusal baskıya maruz kalmak çalışanların kendilik algısını zedeliyor. Uzmanlara göre bu etki, iş değiştirdikten sonra bile bir süre devam edebiliyor.
