Panik atak, kişinin gerçek bir tehlike olmamasına rağmen beynin yanlış alarm vermesiyle ortaya çıkan ani, yoğun ve kontrol edilemeyen korku krizidir. Kalp krizi hissi, nefes darlığı ve ölüm korkusu gibi güçlü fiziksel ve psikolojik belirtiler nedeniyle birçok kişi yaşadığı durumu hayatî bir sorunla karıştırabiliyor.
Panik atak neden ortaya çıkar?
Panik atağın temelinde vücudun hayatta kalma içgüdüsüne bağlı olarak verdiği yanıltıcı sinyaller bulunur. Bu yanlış alarmlar çoğu zaman şu nedenlerle tetiklenir:
- Yoğun stres ve kaygı
- Yas ve ağır psikolojik travmalar
- Beyindeki nörotransmitter dengesizlikleri
- Tiroid bozuklukları, kalp ritim sorunları
- Çocukluk travmaları
- Bastırılmış duygular ve kendini ifade edememe
- Sosyal fobi, depresyon, agorafobi
- Kapalı alan, yükseklik, hayvan fobileri
- Sigara ve kafein tüketiminin fazlalığı
- Genetik yatkınlık, kronik hastalıklar
- Bazı ilaçların birden bırakılması
Bu faktörler, beynin “kaç ya da savaş” mekanizmasını gereksiz yere aktif hale getirerek panik atağa yol açabilir.
Panik atak belirtileri nelerdir?
Panik atak geçiren kişiler genellikle yaşamlarını tehdit eden bir durum yaşadığına inanır. Belirtiler fiziksel, duygusal ve bilişsel olarak üç grupta toplanabilir.
Fiziksel belirtiler:
- Kalp çarpıntısı ve kalp atışında artış
- Ateş basması ya da soğuk soğuk terleme
- Titreme
- Nefes darlığı, boğulma hissi
- Göğüs ağrısı veya sıkışma
- Baş dönmesi, bayılacakmış gibi olma
- Mide bulantısı ve karın ağrısı
- Ağız kuruluğu
- El ve bacaklarda uyuşma
Psikolojik belirtiler:
- Ölüm korkusu
- Kontrolü kaybetme hissi
- Çıldırma veya gerçeklikten kopma duygusu
- Mantıksız düşünceler
Bu belirtiler çoğu hastada kalp kriziyle karıştırılacak kadar yoğun hissedilir, ancak panik atak fiziksel olarak kalbe zarar veren bir durum değildir.
Panik atak yalnızca gündüz değil, uyku sırasında da ortaya çıkabilir. Gece yaşanan panik atakta kişi:
- Şiddetli çarpıntı
- Terleme
- Nefes darlığı
- Titreme
- Mide bulantısı ile aniden uyanabilir. Bu durum uyku kalitesini ciddi şekilde bozabilir.
Çocuklarda panik atak
Çocuklarda panik atak daha çok:
- Terleme
- Çarpıntı
- Baş ağrısı
- Nefes darlığı
- Baygınlık hissi şeklinde görülür. Çocuklarda agorafobinin temelinde de panik bozukluk bulunabilir.
Panik atağın etkileri
Panik atak hem fiziksel hem de ruhsal etkiler bırakabilir.
Ruhsal etkiler:
- Yoğun kaygı
- Sersemlik hissi
- Panik hali
- Ölüm korkusu
- Çıldırma korkusu
Fiziksel etkiler:
- Terleme
- Titreme
- Baş dönmesi
- Göğüs ağrısı
- Nefes darlığı
Atak sırasında yaşanan bu belirtiler, kişiyi günlük hayattan uzaklaştırabilir ve sosyal yaşamı olumsuz etkileyebilir.
Panik atak ne kadar sürer?
Panik atak genellikle 5 ila 20 dakika arasında sürer. Bazı vakalarda süre bir saate kadar uzayabilir. Atakların sıklığı kişiden kişiye değişir; bazıları ayda bir yaşarken, bazıları haftada birkaç kez atak geçirebilir.