Türkiye’de çocukların maruz kaldığı yapısal ihlaller, FİSA Çocuk Hakları Merkezi’nin 2025 yılının ilk beş ayına ilişkin “Çocuk Yaşam Hakkı İhlalleri Bilgi Notu” ile bir kez daha kayıt altına alındı. Rapora göre, ocak-mayıs döneminde en az 365 çocuk çeşitli nedenlerle yaşamını yitirdi. Ölümlerin 312’si, doğrudan devletin önlem alma, denetleme ve düzenleme yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle gerçekleşti.
Bolu Kartalkaya’daki Yangın, En Yüksek Ölüm Nedeni
2025’in en büyük çocuk kaybı, Bolu'nun Kartalkaya bölgesindeki bir otelde yaşanan yangında gerçekleşti. 38 çocuğun hayatını kaybettiği bu yangın, hem yangın güvenliği hem de çocukların toplu bulunduğu kurumlara yönelik denetim eksikliği tartışmalarını yeniden gündeme taşıdı.
Rapor, ölüm vakalarının sadece metropol kentlerle sınırlı olmadığını vurguluyor. Bolu’yu Riha (26), İstanbul (25), Konya (22) ve Dîlok (19) takip etti. Çocuk ölümleri hem kentsel hem de kırsal alanlarda yaygın biçimde görüldü.
Trafik Kazaları Zirvede: 91 Çocuk Öldü
FİSA'nın verilerine göre, trafik kazaları, çocuk yaşam hakkı ihlallerinde başı çekiyor. Yetersiz altyapı, trafik güvenliği önlemlerinin alınmaması ve denetimsizlik, 91 çocuğun hayatını kaybetmesine neden oldu.
Bu kazaların çoğunda çocukların ya araç içinde ya da yol kenarında uygun koruma önlemleri olmaksızın bulunduğu belirtildi. Özellikle kırsal bölgelerde okul servisleri, tarım işçilerini taşıyan araçlar ve motorsikletler öne çıktı.
İş Cinayetlerinde 26 Çocuk İşçi Hayatını Kaybetti
Bir başka çarpıcı veri ise çocuk işçiliğine dair: Yılın ilk beş ayında 26 çocuk işçi, iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. Rapor, bu ölümlerin çoğunun kayıt dışı ve denetimsiz iş yerlerinde, tarım, sanayi ve inşaat sektörlerinde meydana geldiğini vurguluyor.
Bu tablo, Türkiye’de çocuk işçiliğiyle mücadelede etkili bir denetim ve caydırıcı politika eksikliği olduğunu bir kez daha ortaya koyuyor.
İhmaller Zinciri: Sağlık, Eğitim, Mültecilik
Devletin kamusal hizmetlerdeki yetersizliği, çocukların ölümüne doğrudan etki ediyor. Rapora göre:
- 27 çocuk, sağlık hizmetlerindeki ihmaller sonucu yaşamını yitirdi.
- 14 çocuk, eğitim sistemindeki yetersizlikler nedeniyle hayatını kaybetti.
- 36 mülteci çocuk, sınır geçişleri, kazalar veya sağlık ihmali nedeniyle yaşamını kaybetti.
Şiddet, İntihar ve Toplumsal Travmalar
FİSA, çocuklara yönelik şiddetin de ciddi bir yaşam hakkı ihlali olduğunu belirtti. 2025'in ilk beş ayında 30 çocuk şiddet sonucu, 13 çocuk ise intihar nedeniyle hayatını kaybetti. Uzmanlar, bu rakamların buzdağının yalnızca görünen kısmı olduğu konusunda uyarıyor.
Rapor, çocukların ruh sağlığına dair hizmetlerin hem yetersiz hem erişilmez olduğunu, intiharların çoğunun travmatik sosyal çevre ve ekonomik yoksunlukla bağlantılı olduğunu belirtiyor.
FİSA’dan Yetkililere Acil Çağrı
FİSA Çocuk Hakları Merkezi, raporun sonunda devlet kurumlarına ve kamuoyuna acil bir çağrıda bulunuyor. Raporda şu talepler yer aldı:
- Çocukların yaşam hakkını güvence altına alacak etkili denetim sistemleri kurulmalı,
- Kamu hizmetleri, çocukların erişebileceği şekilde güvenli, ücretsiz ve nitelikli hâle getirilmeli,
- Çocuk işçiliğiyle mücadele, cezai ve koruyucu politikalarla derinleştirilmelidir,
- Mülteci çocuklar için hak temelli ve bütüncül bir koruma sistemi kurulmalı,
- Ruh sağlığı hizmetlerine yaygın erişim sağlanmalıdır.
