Müslümanlar için en önemli ibadetlerden biri olan hac, her yıl milyonlarca kişi tarafından yerine getiriliyor. Ancak bu kutsal yolculuk öncesi, "Kimlere farz?", "Hangi şartlarla gidilir?", "Kadınlar mahremsiz gidebilir mi?" gibi birçok soru akıllara geliyor. İşte hac ibadetiyle ilgili en çok merak edilen 11 soru ve mezheplere göre verilmiş yanıtları...
1 - Hac kimlere farzdır?
Hac, sağlığı, maddi imkanı ve yolu güvenli olan, akıl sağlığı yerinde ve ergenlik çağına ulaşmış her Müslümana farzdır. Bu şartları taşıyan kişinin, imkanı elde edince geciktirmeden haccı yerine getirmesi gerekir. Ancak, çocuklarını bırakacak güvenli bir yeri olmayan kişi, bu imkanı bulana kadar hacla yükümlü olmaz. Kura sırası beklerken vefat edenlerin ise borçlu sayılmayacağı belirtiliyor.
2 - Hacda kurban ne zaman kesilir?
Hanefi mezhebine göre kurban yalnızca bayramın birinci, ikinci ve üçüncü günlerinde kesilir; daha erken kesilmez. Geciktirilirse ayrıca ceza kurbanı gerekir. Şafii mezhebinde ise kesim süresi bayramın dördüncü gününün akşamına kadar devam eder.
3 - Başkası adına hac (vekalet yoluyla hac) yaptırılabilir mi?
Hac farz olduğu halde sağlık, yaşlılık veya benzeri sebeplerle kendi başına gidemeyen kişi, bir başkasını vekil olarak gönderebilir. Kişi hayattayken birini bedel olarak gönderebileceği gibi, vefatından sonra mirasçılarına bu görevi vasiyet ederek kendi adına hac yaptırılmasını sağlayabilir.
4 - Bekar çocuğu olan kimse hacca gitmeyi erteleyebilir mi?
Maddi ve fiziki şartları uygun olan her Müslümanın ömründe bir defa hac yapması farzdır. Kişinin evlilik çağında bir çocuğunun bulunması bu yükümlülüğü ortadan kaldırmaz. Hac parasını çocuğunu evlendirmek için harcaması, kendisini bu farzdan muaf kılmaz.
5 - Kura sistemi dışında hacca gidebilmek için farklı yöntemlere başvurmak caiz midir?
Hac, belirlenmiş zaman ve mekanlarda yerine getirilen bir ibadettir ve gerekli şartları taşıyan herkesin haccı fıkhen geçerli olur. Ancak kuradan çıkmadığı hâlde farklı vize türleriyle hacca gitmeye çalışmak, gerçeğe aykırı beyan anlamına geldiğinden dinen uygun görülmez. Yalan beyan İslami ahlakla bağdaşmaz.
6 - Çocuklarını bırakacak güvenli bir yeri olmayan kimsenin hacca gitmesi farz mıdır?
Hac farz olsa bile, kişi çocuklarını güvenli bir yere bırakma imkânı bulamıyorsa, bu engel ortadan kalkıncaya kadar yükümlülük doğmaz. Bu şart sağlandığında ise gecikmeden hacca gitmesi gerekir.
7 - Evli bir kadın, kocasının iznini almadan veya yanında mahremi olmadan hac veya umreye gidebilir mi?
Hanefi ve Hanbeli mezheplerine göre kadının hacca giderken yanında bir mahreminin bulunması gerekir. Şafiiler, üç güvenilir kadın bir aradaysa mahremsiz de gidebileceğini söyler. Maliki mezhebine göre ise kadın, güvenilir bir kafilede olduğu sürece tek başına hac yapabilir.
Hanefilere göre mahremi olmayan evli bir kadının hacca gitmesi uygun görülmez; ancak eşi izin verirse, güvenilir bir organizasyonla Şafii veya Maliki görüşüne uyarak mahremsiz gidebilir. Haccın şartlarını taşıyan ve mahremi bulunan bir kadının farz olan hacca gitmesine ise eşi engel olamaz.
8 - Sağlık nedeniyle gücü yetmeyen kişi hac bedelini sadaka olarak vermekle hac sorumluluğundan kurtulur mu?
Sağlık problemi ya da ileri yaş nedeniyle bizzat hacca gidemeyecek durumda olanlar, kendi yerlerine vekil gönderebilir. Ancak hac parasını sadaka veya bağış olarak vermek, hac ibadeti yerine geçmiş sayılmaz. Sadakanın sevabı alınır fakat hac borcu düşmez.
9 - Borç alarak hacca gitmek uygun mudur?
Mali imkânı olmayan kimselerin borçlanmak zorunda olmaları gerekmez. Ancak borç alarak gitmeleri halinde haccı geçerli olur ve farz yerine getirilmiş sayılır. Hac şartlarını taşıdığı hâlde parası olmayan ve borcu ödeyebilecek durumda olanların borçlanarak hacca gitmeleri doğru kabul edilir.
10 - Vadeli hesapta bulunan parayla hac yapılabilir mi?
Hac ibadetinin helal kazançla yapılması esastır. Vadeli hesapta bulunan paranın aslı helal olduğu için bu parayla hacca gidilebilir; ancak faiz gelirinin tövbe edilerek, sevap beklentisi olmadan ihtiyaç sahiplerine verilmesi gerekir.
11- Hac’da kamera yasak mı?
Suudi Arabistan, 2026 Hac sezonuyla birlikte Mekke’deki Mescid-i Haram ve Medine’deki Mescid-i Nebevi’de cep telefonu, kamera ve tüm kayıt cihazlarının kullanımını tamamen yasakladı. Amaç; hacıların mahremiyetini korumak, ibadetin manevi atmosferini güçlendirmek ve kalabalık yönetimini kolaylaştırmak. Sosyal medyada artan selfie, video ve fotoğraf paylaşımlarının yarattığı rahatsızlıklar nedeniyle getirilen bu düzenleme, daha önceki kısıtlamaların genişletilmiş hâli. Yeni kurala uymayanların cihazlarına el konulacağı, adli işlemler uygulanacağı ve gerekirse sınır dışı edilebileceği belirtiliyor.