Arılar, kovanlarından kilometrelerce öteye yolculuk edebilen ve yönlerini şaşırmadan bulabilen canlılar. Peki, bu küçük böcekler yollarını nasıl buluyor? Yeni araştırmalar, arıların insanlardan çok farklı bir göz yapısına sahip olduğunu ortaya koyuyor: Binlerce küçük göz, yani ommatid, arıların gökyüzünü “haritalamasına” yardımcı oluyor.
Konstanz Üniversitesi Biyoloji Bölümü yüksek lisans öğrencisi George Kolyfetis, arıların gözlerinin basit ama bir o kadar etkili bir yapıya sahip olduğunu söylüyor. “Arıların gözleri ommatid adı verilen binlerce küçük birimden oluşuyor. Bu yüzden bileşik göz olarak adlandırılıyorlar,” diyor.
Gökyüzü Arılara Yol Gösteriyor
Kolyfetis ve ekibi, balarıları ve yaban arılarındaki ommatidleri inceledi. Araştırmaya göre arıların gözlerinin üst kısmında yer alan dorsal ommatidler, hep gökyüzüne bakıyor ve ışığın kutuplaşmasını algılıyor. İnsan gözünün göremediği bu kalıplar, arıların yönlerini bulmasında kritik rol oynuyor.
Dorsal ommatidlerin ışık algılama hücreleri diğerlerine göre daha az hassas, bu da arıları parlak güneş ışığından korurken geniş ölçekli kutuplaşma kalıplarını doğru şekilde görmelerini sağlıyor. Araştırmacılar, bazı ommatidlerin birbirine bağlandığını ve birimlerden gelen bilgilerin özetlenerek daha doğru bir gökyüzü haritası oluşturulduğunu belirtiyor.
Doğadan Teknolojiye İlham
Arıların bu eşsiz görme sistemi, dronlar ve otonom araçlar gibi teknolojiler için de ilham kaynağı olabilir. Kolyfetis, “Bazı bilim insanları arı gözlerini taklit ederek mevcut sistemleri geliştirmeye çalışıyor. Böcek gözlerini incelemek, doğadan ilham alan teknoloji potansiyelini bir kez daha ortaya koyuyor,” diyor.
Araştırmacılara göre, arılar yalnızca doğada yön bulmakta başarılı değil; aynı zamanda şimdiye kadar yaşamış en bol ve başarılı hayvan grubu olduklarını bir kez daha kanıtlıyor.
