Letonya Parlamentosu, geçtiğimiz gün şiddet mağduru kadınlara yardım etmek için hazırlanan İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmeyi öngören yasayı onayladı. 13 saatlik oturum, hararetli tartışmaların gölgesinde yapılan oylama sonucunda 32 milletvekili sözleşmede kalınması yönünde görüş belirtirken 56 milletvekili ise sözleşmeden ayrılma yönünde oy kullandı. İki milletvekili ise çekimser kaldı.
Sözleşmenin tarihi ve Avrupa’daki durumu
İstanbul Sözleşmesi, Avrupa Konseyi’nin Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi Sözleşmesi olarak 2014 yılında yürürlüğe girdi ve Temmuz 2019 itibarıyla 34 devlet ile AB tarafından onaylandı. Sözleşmeyi ilk imzalayan Türkiye, 2021’de anlaşmadan çekilmişti.
Sözleşme, Avrupa genelinde bazı aşırı muhafazakâr gruplar ve siyasi partiler tarafından eleştiriliyor. Bu kesimler, anlaşmanın “toplumsal cinsiyet ideolojisini desteklediğini, cinsel deneyleri teşvik ettiğini ve çocuklara zarar verdiğini” savunuyor.
Letonya’da siyasi çatlaklarla beraber gündeme geldi
Letonya’da muhalif partiler, sözleşmeden çekilme sürecini Eylül ayında başlatmıştı. Üçlü iktidar koalisyonunun tarım ittifakı üyesi olan Yeşiller ve Çiftçiler Birliği, muhalefetin bu tutumuna destek vererek, 2023’te sözleşmeyi onaylama vaadiyle iktidar olan Başbakan Evika Silina tarafından eleştiriye maruz kaldı.
Silina, ekim ayında sosyal medya platformu X’te şunları yazdı:
"Yardım isteyecek kadar cesur olanlar şimdi deneyimlerinin siyasi savaşlar için kullanıldığına tanık oluyorlar. Bu çok zalimce."
İstanbul Sözleşmesi’ne dair fikir ayrılıkları, 2026 sonbaharında yapılması planlanan parlamento seçimleri öncesinde iktidar koalisyonundaki çatlakları da ortaya koyuyor.
Kadın hakları örgütlerinden tepki sesleri
Kadın Hakları Örgütü Equality Now’dan Tamar Dekanosidze, Letonya’daki oylama hakkında şu ifadeleri kullandı:
"Bu karar sadece Letonya’daki kadınları ve kız çocuklarını tehlikeye atmakla kalmıyor, Avrupa ve Orta Asya’daki insan hakları karşıtı hareketleri cesaretlendiriyor ve hukukun üstünlüğü, uluslararası adalet ve demokratik değerlerden uzaklaşan hükümetlerin otoriter eğilimlerini destekliyor."
5 bin kişi kararı protesto etti
Yerel basına göre, çarşamba akşamı Riga’daki Parlamento önünde 5 binden fazla kişi sözleşmeden çekilme kararına karşı gösteri yaptı. Perşembe günü ise parlamentonun çekilme kararını destekleyen gösteriye yaklaşık 20 kişi katıldı.
