Bazı insanlar vardır, yalnızca yazdıklarıyla değil, hayatlarına dokunanlarla da iz bırakır. Tomris Uyar işte tam olarak böyle bir figürdür. Üç büyük şairin hayatına giren, onların dizelerinde çoğalan ama asla yalnızca “ilham” olarak kalmayan bir kadın… O, aynı zamanda modern Türk öykücülüğünün en güçlü kalemlerinden biridir.
İşte Tomris Uyar’ın hikayesi…
Edebiyatla büyüyen bir genç kız
Tomris Uyar’ın yazıyla kurduğu ilişki bir hevesle değil, çocuk denecek yaşlarda başlayan bir bilinçle filizlenir. Arnavutköy Kız Koleji’nde okuduğu yıllarda edebiyat onun için bir ders değil, bir sığınak olur. Okul gazetesinde başyazarlık yapar, ilk öykülerini kaleme alır. Daha o yaşlarda yazının yalnızca bir ifade biçimi değil, bir varoluş alanı olduğunu fark etmiştir.
İngiliz edebiyatına olan ilgisi, daha sonra yapacağı çevirilerin de habercisidir. Virginia Woolf’tan Edgar Allan Poe’ya uzanan geniş bir çeviri dünyası kurar ilerleyen yıllarda. Ama bütün bunlar olmadan önce, hayat ona en ağır sınavlarından birini genç yaşta verecektir.
Erken yaşta evlendi, bebeğini kaybetti
Tomris Uyar henüz 22 yaşındayken, 1963 yılında şair Ülkü Tamer ile evlendi. İki genç edebiyatçı için bu evlilik, hem duygusal hem de entelektüel bir ortaklıktı. Hayata, şiire ve kelimelere aynı pencereden bakmaya çalıştılar. Ancak bu birliktelik, çok kısa sürede ağır bir sınavla karşılaştı.
1964 yılında, bebekleri Ekin dünyaya geldi, fakat ne yazık ki kısa bir süre sonra hayatını kaybetti. Tomris Uyar bu büyük acıyı yaşadığında yalnızca 23 yaşındaydı. Henüz hayatının başındayken karşılaştığı bu kayıp, onun ruhunda ve yazısında onarılması zor bir kırılma yarattı.
Bu trajedinin ardından evlilikleri de uzun süre ayakta kalamadı ve çift 1964’te ayrıldı. Tomris Uyar için bu dönem, yalnızca bir evliliğin değil, gençliğin ve masumiyetin de sona erdiği bir kırılma noktası oldu.
Cemal Süreya ile tutkulu aşk
Ankara’daki Sanatseverler Derneği Lokali’nde tanıştığı Cemal Süreya ile üç yıllık bir ilişki yaşayan Tomris Uyar, Türk edebiyatına unutulmaz şiirler bırakılmasını sağladı. Cemal Süreya, Tomris için yazdığı dizelerde aşkın yoğun ve erotik hallerini yansıttı. Tomris’in bağımsız duruşu, bu ilişkinin sona ermesine yol açtı ve sözsüz bir efsane ortaya çıktı.
Turgut Uyar ile sanatın buluşması
Tomris Uyar’ın hayatındaki en uzun soluklu birliktelik ise Turgut Uyar’la olur. Bu ilişki yalnızca bir aşk değil, aynı zamanda bir hayat ortaklığıdır. Turgut Uyar, Tomris’le tanışmadan önce uzun süre şiirden uzaklaşmış, içine kapanmış bir ruh hâlindedir. Onun hayatına girişiyle birlikte şair yeniden yazmaya başlar.
1969 yılında evlenen çiftin Hayri Turgut adını verdikleri bir oğulları dünyaya gelir. Dışarıdan bakıldığında sakin bir evlilik gibi görünse de bu birliktelik duygusal olarak oldukça karmaşıktır. Turgut Uyar’ın yoğun kaybetme korkusu, içsel karanlığı ve kırılganlığı; Tomris’in güçlü, ayakta duran, bağımsız karakteriyle sürekli bir gerilim yaratır.
Bu gerilim, şiirlere de sızar. “Bozuk Saat” şiiri başta olmak üzere pek çok metinde Tomris Uyar’ın izleri açıkça hissedilir. Ancak Tomris, hiçbir zaman bir şairin gölgesinde yaşamayı kabul etmez. Onun için evlilik, bireyselliğinden vazgeçmek anlamına gelmez.
Edip Cansever’e ilham verdi
Tomris Uyar’ın hayatına dokunan bir diğer büyük şair de Edip Cansever’dir. Ancak bu ilişki, ne Cemal Süreya’daki gibi tutkulu ne de Turgut Uyar’daki gibi bir hayat ortaklığıdır. Daha çok uzaktan, sessiz ve derin bir hayranlıktır.
Cansever, Tomris Uyar’a olan ilgisini hiçbir zaman yüksek sesle dile getirmez. Duygularını şiirlerine saklar. Özellikle doğum günlerinde ona ithaf ettiği dizeler, bu hayranlığın en zarif göstergeleridir. Bu şiirlerde Tomris yalnızca güzel bir kadın değil; düşünen, sorgulayan, zihniyle var olan bir figür olarak yer alır.
Edebiyatın unutulmaz ismi
Tomris Uyar, 4 Temmuz 2003’te yaşamını yitirdiğinde ardında sadece eserlerini değil, tutkuyu, bağımsızlığı ve edebiyata sarsılmaz bağlılığını bıraktı. Öyküleri ve aşklarıyla çağdaş Türk edebiyatına ilham vermeye devam eden Uyar, edebiyat dünyasında unutulmaz bir figür olarak kalmıştır.
