2025 yılı, kedi ve köpeklerle kurduğumuz ilişkinin sandığımızdan çok daha karmaşık olduğunu gösteren çarpıcı bilimsel bulgularla geçti. Oyuncaklarına bağımlı köpeklerden, binlerce yıl önce insan yerleşimlerinde dolaşan kedilere kadar pek çok araştırma, evcil dostlarımızın davranışlarına ve geçmişine yeni bir gözle bakmamızı sağladı.
Oyuncak bağımlısı köpekler
Bazı köpekler için top, frisbee ya da çekiştirme oyuncağı basit bir eğlenceden çok daha fazlası. Bilim insanları 105 evcil köpek üzerinde yaptıkları çalışmada, oyuncaklarına aşırı ilgi gösteren köpeklerin davranışlarının, insanlardaki bağımlılık belirtilerine benzediğini ortaya koydu.
Araştırmada köpeklerin en sevdikleri oyuncaklar ulaşamayacakları yerlere konuldu. Sonuç değişmedi: Sızlanma, zıplama ve oyuncağa ulaşma çabası hız kesmeden devam etti. Uzmanlara göre köpekleri harekete geçiren şey oyuncağın kendisi değil, oyun sırasında yaşadıkları haz duygusu. Yine de araştırmacılar, bu davranışların doğrudan insan bağımlılığıyla eş tutulmaması gerektiğinin altını çiziyor.
Ev kedilerinden önce “Pars Kedisi” vardı
Kedilerle insanlığın yolu sandığımızdan daha eski ama biraz da farklı kesişmiş olabilir. Yeni genetik çalışmalar, Çin’de binlerce yıl önce insanların çevresinde dolaşan kedilerin ev kedisi değil, “Pars Kedisi” olduğunu gösterdi.
MÖ 5400’lerden MS 200’lere kadar insan yerleşimlerinde yaşayan bu vahşi kediler, çöplere ve kemirgenlere kolay ulaşabildikleri için insanlara yakın yaşamayı tercih etti. Ancak savaşlar ve toplumsal değişimler sonrası ortadan kayboldular. Geri döndüklerinde ise sahneyi çoktan evcil kediler ele geçirmişti.
Evcil hayvanların duygularını okumak düşündüğümüz kadar kolay değil
Köpeğiniz mutlu mu, tedirgin mi? Bilim insanlarına göre bunu anlamak her zaman o kadar da basit değil. Yapılan bir deneyde, aynı köpeğin tepkileri farklı bağlamlarla izletildiğinde, izleyicilerin büyük bölümü köpeğin duygusunu yanlış yorumladı.
Araştırma, insanların hayvanların beden dilinden çok içinde bulundukları ortama odaklandığını ortaya koydu. Uzmanlara göre, evcil hayvan sahipleri duyguları anlamaya çalışırken çevresel ipuçlarından ziyade beden diline dikkat etmeli.
Sarman kedilerin genetik sırrı çözüldü
Sarman kedilerin neden bu renkte olduğu yıllardır bilinmezliğini koruyordu. 2025’te yayımlanan iki ayrı çalışma, turuncu tüylerin X kromozomunda bulunan özel bir DNA silinmesinden kaynaklandığını ortaya koydu.
Bu keşif, turuncu kedilerin neden genellikle erkek olduğunu da açıklıyor. Ayrıca söz konusu genetik değişimin, daha önce renk oluşumuyla ilişkilendirilmeyen bir genin yakınında bulunması bilim dünyasında büyük ilgi uyandırdı.
Televizyon karşısında her köpek aynı değil
Bazı köpekler ekrandaki topu kovalamaya çalışırken, bazıları kapı zili sesiyle huzursuz oluyor. Yeni bir araştırmaya göre köpeklerin televizyona verdiği tepkiler, büyük ölçüde kişilik özelliklerine bağlı.
Hareketli ve enerjik köpekler ekrandaki nesnelere tepki verirken, daha hassas köpekler ani sesler karşısında stres yaşayabiliyor. Yine de birçok köpeğin televizyonu, sahibinin yanında vakit geçirmek için izlediği düşünülüyor.
Kelime bilen köpekler oyuncakları “ayırt edebiliyor”
2025’in en şaşırtıcı keşiflerinden biri de bazı köpeklerin oyuncakları işlevlerine göre ayırt edebilmesi oldu. Özellikle kelime öğrenme konusunda yetenekli köpeklerin, “atılan” ve “çekilen” oyuncakları zihinsel olarak sınıflandırabildiği görüldü.
Deneylerde köpekler, daha önce hiç görmedikleri oyuncakları bile doğru oyuna uygun şekilde seçmeyi başardı. Bilim insanları bu yeteneğin, köpek zekâsının sanılandan çok daha esnek olduğunu gösterdiğini söylüyor.