Yeni çözüm süreci kapsamında kurulan komisyon rapor çalışmalarına hazırlanırken, DEM Parti de sürece dair önerilerini içeren raporunu tamamladı. Raporda Kürt sorununun tarihsel gelişimi ele alınırken, devletin temelini oluşturan “ulus devlet” anlayışı ve Lozan Antlaşması hedef gösterildi.
Kurtuluş Savaşı döneminde kurulan 1. Meclis ve 1921 Anayasası övülürken, şu ifadelere yer verildi:
“1923’te Lozan Anlaşması’nın imzalanmasıyla birlikte deyim yerindeyse rüzgâr tersten esmeye başlamıştır. Cumhuriyetin kuruluşunun hemen öncesi ve hemen sonrasında kurucu siyasal özne olan görece demokratik ya da muhalif eğilimler, 1923 yılıyla birlikte ulus devletçi eğilimlerin müdahaleleriyle gerilemeye ve mevzi kaybetmeye başlamıştır”
Rapor genelinde, ulus devlet anlayışı “anadil ve yerel yönetimlerde özerklik” gibi başlıklar üzerinden eleştirilirken, ulus devlet odaklı güvenlik politikasının gözden geçirilmesi gerektiği vurgulandı.
“Öcalan’ın perspektifi raporda öne çıktı”
Raporda Öcalan, “Kürt halkının varlık ve haysiyet kazanma tarihinin baş aktörü” olarak tanımlandı. Rapor, Öcalan’a yönelik hukuki yaklaşımın, Kürt halkına yönelik hukuki yaklaşımı da yansıttığını vurguladı. Öcalan’ın özgür görüşme ve çalışma koşullarının sağlanması gerektiği belirtilerek sürecin barış ve demokratik toplum inşasına katkısı ön plana çıkarıldı.
Demirtaş görüşleri raporda yok
Selahattin Demirtaş’ın adı raporda yalnızca AİHM kararına göre serbest bırakılmasıyla anılırken, sürece dair önerileri yer almadı. Raporda, Demirtaş ve diğer siyasi mahpusların tahliyesi talep edilse de, çözüm sürecine dair önerileri raporun odağına alınmadı.
Anayasa ve güvenlik uygulamalarında değişiklik talebi
Rapor, silah bırakan örgüt mensuplarının istihdam ve sosyal haklarının sağlanması, ifade özgürlüklerinin korunması ve kamu yöneticilerinin barış sürecine uygun şekilde gözden geçirilmesi gerektiğini vurguladı. Özel harekât birlikleri ve operasyon timlerinin geri çekilmesi de önerildi. Ayrıca anadilde eğitim ve anayasanın bazı maddelerinde değişiklik talep edildi: 42. (anadilinde eğitim), 66. (vatandaşlık tanımı) ve 127. (idari vesayet) maddelerinde düzenlemeler öngörülüyor.
Şeyh Said için talep
Raporda, Şeyh Said, Seyit Rıza ve Said-i Nursi gibi tarihsel şahsiyetlerin mezar yerlerinin açıklanması ve cenazelerinin ailelerine teslim edilmesi gerektiği vurgulandı. Bu adımın, Kürt halkı için kapanmamış yaraları iyileştireceği savunuldu.
