8 Kasım’da meydana gelen kozmetik fabrika yangınında hayatını kaybeden işçilerin dosyasına sunulan bilirkişi raporu, kamu kurumlarının sorumluluğunu neredeyse tamamen ortadan kaldırırken, işveren ve yöneticilerin “asli ağır kusurlu” olduğunu ortaya koydu. Raporda ayrıca Koton ve Barbie logolu ürünlerin enkazdan çıkması, Türkiye’nin önde gelen markalarına kayıt dışı üretim yapıldığını gözler önüne serdi.
Asli kusur işverende, kamu kurumları “kusursuz”
Rapor, Ravive Kozmetik’in ruhsatsız, kaçak üst katta, ATEX ve BYKHY yükümlülüklerini yerine getirmeden üretim yaptığını ortaya koydu. Kimyasal buharın yoğunlaştığı kapalı alanlarda, projesiz elektrik tesisatı ve ex-proof olmayan motorlarla üretim yapıldığı; yangın merdiveni, alarm ve sprinkler sisteminin bulunmadığı tespit edildi. Bu durum, işveren ve yöneticilerin “asli ağır kusurlu” olduğunu gösterdi.
Öte yandan SGK, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile İlçe Sağlık Müdürlüğü’nün raporda “doğrudan etkisi yok” olarak değerlendirildiği, belediyeye ise tali kusur atfedildiği belirtildi.
Enkazda ünlü markalara ait ürünler bulundu
Bilirkişiler, enkazdan çıkarılan ürünler arasında Koton markası adı altında satılan Exotic Paradise ve Barbie logolu pembe sprey şişelerini tespit etti. Ayrıca Kiva Kozmetik’e ait koliler de bulundu. Kiva’nın Boyner, Koton, LC Waikiki, BİM ve ŞOK gibi zincirlerle fason üretim anlaşmaları olduğu ve Barbie, Hello Kitty gibi lisanslı ürünler ürettiği biliniyor.
Böylece günlük 700 liraya, sigortasız ve güvencesiz çalıştırılan işçilerin, Türkiye’nin önde gelen markalarına üretim yaptığı ortaya çıktı.
İş sağlığı ve güvenliği denetimi yetersiz
Sözleşmeli Küresel OSGB’nin sahada fiilen hiç denetim yapmadığı, elektrik şirketi SEDAŞ’ın kaçak yapıya geçici kullanım statüsüyle elektrik bağlayıp denetlemediği tespit edildi. İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve OSGB tüzel kişiliği için “tali kusur” ya da “tali ağır kusur” değerlendirmesi yapıldı.
Belediye sınırlı kusurlu, hukuki süreç ilerliyor
Yangının çıktığı yapı için belediye 2021’de kaçak üst katı tespit etmiş, yıkım kararı almış ve para cezası vermişti. Ancak üretim 2025’e kadar devam etti. Bilirkişiler, belediyeyi yalnızca “sınırlı düzeyde tali kusurlu” bulurken, ekonomik ve pandemi kaynaklı gecikmelerin de dikkate alınması gerektiğini vurguladı.
Facianın yapısal ve idari nedenleri
Rapor, Ravive ve Oransal ailesinin ağır sorumluluğunu, OSGB’nin kâğıt üzerindeki denetimini ve SEDAŞ’ın kaçak yapıya elektrik bağlamasını ortaya koyuyor. Öte yandan SGK, Çalışma Bakanlığı, İlçe Sağlık ve belediye neredeyse “seyirci” konumunda bırakıldı. Enkazda Barbie ve Koton ürünleri ile Kiva kolileri, alt basamaktaki üreticiye yönelik sorumluluğu gösteriyor.
