Toplumda sıkça birbiriyle karıştırılan HPV ve HIV virüsleri hakkında uzmanlar uyarıyor... İki virüs de cinsel yolla bulaşsa da, yol açtıkları hastalıklar ve sonuçları birbirinden çok farklı. HPV'nin en büyük tehdidi rahim ağzı kanseri iken, HIV'in neden olduğu AIDS, bağışıklık sistemini çökertiyor. Peki bu iki virüsü nasıl ayırt edeceğiz ve nasıl korunacağız?
Temel fark: Hedef organları başka!
- HPV (Human Papilloma Virüsü): Cilt ve mukoza hücrelerini enfekte eder. 100'den fazla tipi vardır. Bazı tipleri genital siğil yapar, bazı yüksek riskli tipleri ise rahim ağzı, ağız, boğaz, penis ve anüs kanserlerine neden olabilir.
- HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü): Doğrudan bağışıklık sistemini hedef alır. Vücudun savunma hücrelerine (CD4) saldırarak yok eder. Tedavi edilmezse AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu) evresine ilerler ve vücut en basit enfeksiyonlara bile direnemez hale gelir.
HPV ve HIV aynı şekilde mi bulaşır?
- HPV Bulaşması: Temel bulaş yolu cilt-cilt temasıdır. Penetrasyon olmadan, yalnızca genital bölge temasıyla bile bulaşabilir. Prezervatif riski büyük oranda azaltsa da, tamamen engelleyemeyebilir. Dünyadaki en yaygın cinsel yolla bulaşan enfeksiyondur.
- HIV Bulaşması: Korunmasız (prezervatifsiz) vajinal, anal veya oral seks ile bulaşır. Ayrıca kan yoluyla (ortak enjektör, kan nakli) ve anneden bebeğe geçiş şeklinde bulaşabilir. Gündelik temasla (öpüşme, tokalaşma, aynı havayı soluma) BULAŞMAZ. Prezervatif kullanımı, HIV'e karşı çok etkili bir korunma sağlar.
Belirtileri nasıl anlaşılır?
- HPV Belirtileri: Çoğu zaman hiçbir belirti vermez! Bağışıklık sistemi virüsü sessizce temizleyebilir. Bazı tipleri genital bölgede karnabahar görünümlü siğiller oluşturur. Yüksek riskli tipler ise yıllar içinde, ancak Pap-smear testi gibi taramalarla tespit edilebilen hücresel değişikliklere yol açar.
- HIV Belirtileri: Virüs alındıktan 2-4 hafta sonra grip benzeri (ateş, halsizlik, boğaz ağrısı) belirtiler görülebilir. Ardından yıllarca hiçbir belirti olmayabilir. Bu sessiz dönemde virüs, bağışıklık sistemine zarar vermeye devam eder. İlerleyen evrelerde nedeni bilinmeyen kilo kaybı, uzun süreli ishal, gece terlemeleri ve tekrarlayan enfeksiyonlar görülebilir.
Tedavileri ve korunma yöntemleri
- HPV Tedavisi & Korunma: HPV virüsünü vücuttan tamamen atan bir ilaç yoktur. Ancak virüsün neden olduğu siğiller yakılarak/alınarak, kanser öncülü lezyonlar ise cerrahi ile temizlenerek tedavi edilir. En etkili korunma yolu HPV AŞISIDIR. Aşı, kansere yol açan yüksek riskli tiplere karşı koruma sağlar. Düzenli Pap-smear testi de rahim ağzı kanserini önlemede hayati öneme sahiptir.
- HIV Tedavisi & Korunma: HIV'in kesin tedavisi veya aşısı henüz yoktur. Ancak Antiretroviral Tedavi (ART) ile virüs kontrol altına alınabilir. Düzenli tedavi alan kişiler sağlıklı yaşayabilir ve cinsel partnerine bulaştırma riski (B=B: Belirlenemeyen = Bulaştırmayan) neredeyse sıfıra iner. Korunmada prezervatif kullanımı ve PrEP (HIV'e maruz kalmadan alınan koruyucu ilaç) etkilidir.
Kimler risk altında? Test ne zaman yapılmalı?
- HPV için: Cinsel aktif her birey risk altındadır. Kadınlar için düzenli Pap-smear testi 21 yaşından itibaren başlamalıdır. HPV aşısı, 9-26 yaş arası önerilir, 45 yaşa kadar da yapılabilir.
- HIV için: Korunmasız cinsel ilişkisi olanlar, çok sayıda partneri bulunanlar, damar içi madde kullananlar ve HIV pozitif partneri olanlar risk grubundadır. Şüpheli bir temas olduysa hemen, düzenli cinsel hayatı olanlar ise yılda en az bir kez HIV testi yaptırmalıdır.
UYARI: Bu iki virüs birbirine dönüşmez. Ancak HIV pozitif olan bir kişide HPV enfeksiyonu daha ağır seyredebilir ve kanser riski artar. Doğru bilgi, düzenli test ve korunma yöntemleri hayat kurtarır.
Aynı kategoride, çok farklı hastalıklar
HPV ve HIV, aynı başlık altında anılsa da etkileri, riskleri ve sonuçları açısından tamamen farklıdır. HPV çoğu zaman geçici bir enfeksiyonken, HIV yaşam boyu süren kronik bir hastalıktır. HPV’nin en büyük riski kanserle ilişkisiyken, HIV’in temel tehdidi bağışıklık sisteminin çökmesidir.
Doğru bilgi, düzenli taramalar, korunma yöntemleri ve aşılar sayesinde her iki virüsle ilgili riskleri azaltmak mümkündür. Bu nedenle HPV ve HIV arasındaki farkları bilmek, yalnızca bireysel değil toplumsal sağlık açısından da kritik bir bilinç meselesidir.