“Toksik ilişki” kavramını artık sıkça duyuyoruz, peki farkında olmadan böyle bir ilişkinin içinde olabileceğinizi hiç düşündünüz mü? Günümüzde “toksik” kelimesi neredeyse her sohbetin parçası haline geldi. Sözlük anlamı basit: Zehirli, zararlı… Ama yaşamda toksik olan sadece fiziksel zararlar değil. Ruhumuzu sarsan, içimizi kemiren, enerjimizi tüketen her şey de toksiktir. Ve çoğu zaman bu zehirli etki ilişkilerde saklıdır. Bazen bir söz, bazen bir davranış, bazen de sürekli tekrar eden bir gerginlik… Her ne olursa olsun, sizi kötü hissettiren, ruhunuzu yorup tükenen her şey toksik sayılır.
Karşınızdaki kişinin sözleri, davranışları veya tutumları sizi kendinizden şüphe ettiriyor, enerjinizi emiyorsa… İşte o zaman fark etmeden toksik bir ilişkinin içinde olabilirsiniz. Peki, bunu nasıl anlarsınız?
Toksik ilişki nedir?
Öncelikle toksik ilişkinin ne demek olduğuna bakalım. Her ilişkide, partnerlerin birbirlerinden ve ilişkiden belli beklentileri vardır. İnsan, ilişkisinin onu desteklemesini, hayatını olumlu yönde etkilemesini, güven verici ve mutlu edici olmasını ister. Kendi çabasıyla bunu sağlamaya çalışır ve karşı taraftan da aynı anlayışı bekler.
Sağlıklı bir ilişki, kişiyi mutlu eden, başarılarına katkıda bulunan ve yaşamını kolaylaştıran ilişkidir. Ancak her ilişki bu beklentileri karşılamaz. Bazı ilişkiler, partnerlerden birini ya da her ikisini olumsuz etkiler, mutsuzluk yaratır ve kişinin hayatının farklı alanlarını zorlaştırır. İşte bu tür ilişkiler toksik ilişkilerdir.
Toksik ilişkiler, kişiyi yukarı taşımak yerine aşağı çeker. Sadece romantik ilişkilerde değil, arkadaşlıkta, ailede veya iş ilişkilerinde de karşımıza çıkabilir. Günümüzde oldukça yaygın olan bu durum, bireyin kendi benliğini korumasını zorlaştırır. Kişi sürekli karşı tarafın değer yargılarıyla kendini ölçer, onay arar ve karşısındakini memnun etmeye çalışır.
Toksik ilişkilerde birey, psikolojik ve bazen fiziksel olarak sürekli olarak “zehirlenir”. Sürekli eleştirilmek, aşağılanmak veya suçlanmak, kişinin özgüvenini zedeler ve kendine verdiği değeri azaltır. Zamanla kişi kendini sevmemeye başlar; anlaşılmadığını, ihmal edildiğini, sevilmediğini veya desteklenmediğini hisseder.
Toksik bir ilişkide olduğunuzu nasıl anlarsınız?
Toksik bir ilişkinin içinde olmak çoğu zaman fark edilmez. Çoğu kişi, üçüncü bir gözden uyarı alarak ya da ilişki sona erdikten sonra bunun farkına varır. İlişki sırasında olumsuz davranışları, “karşı tarafın sevme şekli böyle” diye normalleştirebilir ve kendinizi sürekli onu koşulsuz sevmekle yükümlü hissedebilirsiniz.
Yine de, toksik bir ilişkiyi anlamanıza yardımcı olabilecek bazı işaretler vardır:
- Günlük davranışlarınız, sözleriniz veya dış görünüşünüz sürekli eleştiriliyor veya küçümseniyorsa,
- Aldığınız kararlarda ya da yaptığınız işlerde karşı taraf size destek olmuyorsa,
- Sürekli fedakarlık yapıyor, ama karşı taraf sizden daha fazlasını bekliyorsa,
- Duygularınızın önemsenmediğini, anlaşılmadığınızı hissediyor ve karşı taraf sizi kırmaktan çekinmiyorsa,
- Sınırlarınızı hiçe sayıyor ve size saygı göstermiyorsa,
- Kıskançlık veya kontrol adı altında sosyal çevrenize müdahale ediyor, arkadaşlarınız veya ailenizle görüşmenizi engelliyorsa,
- Fiziksel, sözlü veya psikolojik taciz, zorbalık ya da istismara maruz kalıyorsanız,
- İletişim sürekli sorunlu, tartışmalar sürekli suçlama ve öfke ile sonuçlanıyorsa.
Bu işaretlerden biri veya birkaçı mevcutsa, büyük olasılıkla toksik bir ilişkinin içindesiniz demektir.
Toksikleşen ilişki düzelir mi?
Toksik bir ilişkiyi değiştirebilmenin ilk adımı, ilişkinin toksik olduğunu fark etmektir. Çoğu zaman kişi, zararlı davranışların farkında olmayabilir; bu nedenle değişim için istek ve farkındalık şarttır.
Eğer taraflardan biri kendi davranışlarının toksik olduğunu kabul edip değiştirmek isterse, ilişki üzerinde olumlu adımlar atmak mümkün olabilir. Özellikle romantik ilişkilerde çift terapisi, iletişimi güçlendirmek ve karşılıklı saygıyı yeniden kurmak için etkili bir yöntemdir.
Aile, arkadaş veya partner ilişkilerinde kendinizi sürekli yıpranmış hissediyorsanız, bu ilişkiyi gözden geçirmek önemlidir. İlişkiyi sonlandırmak veya bitmiş bir ilişkiden toparlanmakta zorlanıyorsanız, psikolojik destek almak süreci kolaylaştırır.
Kısacası, toksik ilişkiyi düzeltmek zor olsa da, her iki taraf da değişime istekli ve kararlıysa olumlu yönde bir dönüşüm mümkündür. İlk adım, zararlı davranışları kabul etmek ve sağlıklı iletişim kurmaktır.
