Türkiye’nin nüfus projeksiyonlarının ‘’katastrofik’’ düzeyde ilerlediğini ifade eden Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, bu konuda acil önlemler alınmaması halinde 2100 yılına kadar nüfusun 54 milyondan 25 milyona kadar gerileyebileceği uyarısında bulundu.
Türkiye nüfusu için alarm zilleri çalıyor
Milliyet gazetesine yaptığı açıklama yapan Göktaş, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) düşük ihtimalli senaryosuna göre, 2100 yılında Türkiye nüfusu 54 milyona, Birleşmiş Milletler’in (BM) düşük ihtimalli senaryosuna göre 38 milyona, en kötü senaryoda ise 25 milyona kadar gerileyebilir.
Bakan Göktaş, “Aile ve Nüfus 10 Yılı” çalışmaları kapsamında, bu olası nüfus krizine karşı acil önlemler alınması gerektiğini vurguladı. Önümüzdeki beş yılda mevcut nüfus artış hızının devam etmesi durumunda, ilkokul öğrenci sayısında yaklaşık 900 binlik bir azalma öngörülüyor.
Doğurganlık hızında tarihi düşüş
Türkiye’deki 15-49 yaş aralığında olan kadınların doğurabileceği ortalama çocuk sayısının baz alındığı doğurganlık hızı 2024 yılında yüzde 1,48’e kadar gerileyerek tarihinin en düşük seviyesine indi. 1990 yılında bu oran yüzde 3,11 idi. Nüfusun kendini yenilemesi için doğurganlık hızının minimum yüzde 2,1 oranında olması gerekiyor.
2014’te 52 ilde doğurganlık hızı 2,0’ın üzerindeyken, bugün sadece Şanlıurfa (3,00), Gaziantep (2,62) ve Diyarbakır (2,32) bu seviyeyi koruyor. Türkiye nüfusunun %88’i, nüfusunu yenileyemeyen şehirlerde yaşıyor.
Demografik yaşlanma hızlanıyor
Erkeklerde ortalama evlilik yaşının 28,3’e, kadınlarda ise 25,8’e yükselmesi demografik yapıdaki yaşlanma hızını da artırdı. Evliliklerde ilk çocuk sahibi olma yaşının 29,3’e ulaşması, hanehalkı büyüklüğünün 10 yılda 4’ten 3’e düşmesi, tek kişilik hane oranının yüzde 20’lere çıkması gibi veriler de aile içindeki sorunların da giderek artırdığını ortaya koyuyor.
TÜİK verilerine göre, 2023’te yaşlı nüfus (65 yaş ve üzeri) oranı ilk kez %10’u aştı ve 2050’de %23,1’e, 2100’de %33,6’ya ulaşması bekleniyor. Ortanca yaş ise 2023’te 34 iken, 2100’de 52,2’ye yükselecek.
Nüfus projeksiyonları ve senaryoları
TÜİK’in 2023-2100 nüfus projeksiyonlarına göre, Türkiye nüfusu 2050 yılına kadar 93,7 milyona ulaşacak. Ancak bu yıldan sonra sürekli bir azalma söz konusu olacak. Olası senaryolara göre ülkemizin nüfusu 2100 yılında 76,8 milyona kadar gerileyecek. Düşük ihtimalli bir senaryoda ise nüfus 2044 yılında 89,9 milyona ulaştıktan sonra 2100 yılında 54 milyona gerileyecek.
BM’nin düşük senaryosu 38 milyon, çok düşük senaryosu ise 25 milyon öngörüyor. Yüksek senaryoda ise doğurganlık artırıcı politikalarla 2056’da 100 milyonun üzerine çıkılması mümkün.
