Türkiye nükleer silah üretiyor mu? Türkiye’nin nükleer silaha sahip olup olmadığı, hem iç kamuoyunda hem de uluslararası arenada sıkça tartışılan bir konu. Resmi kaynaklara ve uluslararası anlaşmalara göre, Türkiye’nin kendi geliştirdiği veya sahip olduğu bir nükleer silahı bulunmuyor. Peki, Türkiye'nin nükleer bombası var mı? NATO’nun nükleer paylaşım programı kapsamında, Adana’daki İncirlik Hava Üssü’nde yaklaşık 50 adet ABD’ye ait B61 tipi taktik nükleer bomba depolandığı biliniyor. Bu bombalar, Türkiye’nin kontrolünde değil, ABD’nin denetimi altında ve yalnızca NATO’nun onayı ile kullanılabiliyor.
Türkiye'nin nükleer bombası var mı?
Türkiye’nin şu anda nükleer silah ürettiğine dair güvenilir bir kanıt yok. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2019’da Sivas’ta yaptığı bir konuşmada, “Birilerinin elinde nükleer başlıklı füze var, ama benim elimde olmasın, ben bunu kabul etmiyorum” sözleri, uluslararası medyada ve kamuoyunda tartışma yaratmıştı. Ancak, bu açıklama, Türkiye’nin aktif bir nükleer silah programı yürüttüğüne işaret etmekten ziyade, küresel nükleer düzenin çifte standartlarına yönelik bir eleştiri olarak değerlendirildi. Uzmanlar, Erdoğan’ın bu sözlerinin iç kamuoyuna yönelik bir tepki veya diplomatik bir manevra olabileceğini belirtiyor.
Türkiye’nin nükleer enerjiye ilgisi ise barışçıl amaçlarla sınırlı. Mersin’deki Akkuyu Nükleer Santrali, 2023’te ilk reaktörünü devreye alarak elektrik üretimine başladı. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) ve Türkiye Nükleer Enerji Kurumu (TENMAK), nükleer enerjinin barışçıl kullanımı için çalışıyor ve bu faaliyetler Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) tarafından denetleniyor. Nükleer santrallerin silah üretimiyle bağlantısı bulunmuyor.
Bazı iddialar, özellikle 2014’te Alman basını ve eski bir Federal Savunma Bakanlığı çalışanı Hans Rühle’nin Die Welt gazetesinde yayımlanan haberinde, Türkiye’nin gizli bir nükleer silah programı yürüttüğü ve bu teknolojinin Pakistan’dan geldiği öne sürülmüştü. Ancak, bu iddialar resmi kaynaklarla doğrulanmadı ve spekülasyon olarak kaldı.
Türkiye’nin nükleer gücü ve stratejik konumu
Türkiye, nükleer silah sahibi olmasa da, bölgesel ve küresel bir aktör olarak stratejik bir nükleer güç konumuna sahip. Bunun temel nedenleri:
İncirlik Üssü
NATO’nun nükleer paylaşım programı kapsamında, İncirlik’te depolanan 50 adet B61 nükleer bomba, Türkiye’yi NATO’nun caydırıcılık stratejisinde önemli bir ortak yapıyor. Ancak, bu bombaların kullanımı tamamen ABD’nin kontrolünde ve Türk pilotlarının bu silahları kullanmak için artık eğitim almadığı belirtiliyor.
Nükleer Enerji
Akkuyu Nükleer Santrali, Türkiye’nin enerji bağımlılığını azaltmayı hedefliyor. Teknik olarak, nükleer santrallerden elde edilen uranyumun %90 oranında zenginleştirilmesi nükleer silah üretimine olanak sağlayabilir, ancak bu süreç IAEA denetimlerine tabi ve Türkiye’nin böyle bir niyetine dair kanıt yok.
Askeri Kapasite
Türkiye, nükleer silah yerine konvansiyonel silahlar ve yerli savunma sanayii projeleriyle (örneğin, TF-X KAAN savaş uçağı ve balistik füzeler) caydırıcılık gücünü artırıyor. X’te bir kullanıcı, Türkiye’nin kimyasal ve biyolojik silah kapasitesinin nükleer silaha kıyasla daha etkili olduğunu iddia etse de, bu konuda resmi bir doğrulama bulunmuyor.
Erdoğan’ın nükleer silah çıkışları ne anlama geliyor?
Erdoğan’ın 2019’daki açıklamaları, nükleer silahlara sahip ülkelerle olmayanlar arasındaki eşitsizliğe dikkat çekiyordu. Özellikle İsrail’in nükleer silahlara sahip olduğu iddialarına (İsrail resmi olarak bunu doğrulamıyor) vurgu yaparak, “Yanı başımızda İsrail var, her şeyiyle korkutuyor” demişti. Bu çıkışlar, Türkiye’nin Ortadoğu’da nükleer silahlardan arındırılmış bir bölge politikasını desteklediğini, ancak mevcut statükoyu adil bulmadığını gösteriyor. Uzman Jessica C. Varnum, Erdoğan’ın bu söylemlerinin nükleer silah geliştirme niyetinden çok, uluslararası düzendeki adaletsizliğe bir tepki olduğunu belirtiyor.
Türkiye nükleer silah üretirse ne olur?
Türkiye’nin nükleer silah üretmesi teorik olarak mümkün, ancak pratikte çok zor. Nükleer silah üretimi, yüksek teknoloji, milyarlarca dolarlık yatırım ve uluslararası yaptırımlardan kaçınmayı gerektiriyor.
