Soğuk havaların etkisiyle birlikte soba ve çeşitli ısıtıcıların kullanımının artması, karbonmonoksit zehirlenmesi riskini de beraberinde getiriyor. Uzmanlar, özellikle lodosun etkili olduğu günlerde baca gazı zehirlenmelerinin yaşanmaması ve can kaybı olmaması için vatandaşlara kritik uyarılarda bulundu.
Karbonmonoksit neden oluşur ve belirtileri nelerdir?
Uzmanlara göre, renksiz, kokusuz ve tatsız bir gaz olması nedeniyle ortam havasında saptanması zor olan karbonmonoksit, solunum yoluyla vücuda alınarak zehirlenmeye yol açar. Karbonmonoksit, yapısında karbon bulunan odun, kömür, doğal gaz veya LPG gibi yakıtların yetersiz yanmaları sonucunda oluşur. İyi yanmayan sobalar, gazla çalışan şofbenler ve tüplü ısıtıcılar başlıca zehirlenme nedenleridir.
Hafif zehirlenme belirtileri:
- Uyku hali, yorgunluk, halsizlik
- Baş ağrısı ve baş dönmesi
- Bulantı şikayetleri
Ağır zehirlenme belirtileri:
- Şiddetli baş ağrısı
- Muhakeme bozukluğu ve görme bozukluğu
- Hızlı solunum, hızlı nabız ve kan basıncı düşmesi
- Bayılma, son aşamada solunum yetmezliği ve ölümcül koma hali
Sobaların kullanımında hayati önlemler
Zehirlenme riskini en aza indirmek için alınması gereken teknik ve davranışsal önlemler uzmanlar tarafından detaylandırıldı:
- Soba Kurulumu: Soba kurulmadan önce baca temizliği mutlaka yapılmalı, fazla dirsek kullanmaktan kaçınılmalı. Dirsek ve boru ekleme yerleri ile baca giriş ağzı hava sızdırmaz olmalıdır. Soba kurulumu konusunda bilgi sahibi kişilerden destek alınmalıdır.
- Mesafe ve Temizlik: Sobalar duvarlardan en az 1-1.5 metre uzakta tutulmalı, günlük temizlenmeli ve kaliteli kömür/odun seçilmelidir.
- Cihaz Seçimi: Oksijen eksilme sensörü bulunan sobalar tercih edilmelidir.
- Uyku Düzeni: Sobanın, tüple çalışan ısıtıcıların veya kombinin bulunduğu odada asla uyunmamalıdır. Yatmak gerekiyorsa ısıtıcı cihazlar mutlaka kapatılmalıdır.
- Lodos Uyarısı: Özellikle lodoslu havalarda soba veya kombi kesinlikle kullanılmamalıdır.
Karbonmonoksit zehirlenmelerinde ilk yardım
Zehirlenme şüphesi durumunda yapılması gereken ilk müdahale hayati önem taşır:
- Zehirlenen kişi öncelikle zehirli ortamdan hemen uzaklaştırılmalı ve temiz havaya çıkarılmalıdır.
- Aynı zamanda ilk yardım ekiplerine (112) çok hızlı bir şekilde haber verilmelidir.
- İlk yardım ekipleri gelinceye kadar ihtiyaç halinde hastaya suni solunum ile ilk müdahale yapılabilir.
