Sabah işe giderken yanınızdan geçen polis aracını veya köprüdeki bir sensörü fark etmemiş olabilirsiniz. Ancak o sırada, cebinizdeki telefon kadar küçük bir cihaz, çevredeki radyasyon seviyesini ölçüyor, analiz ediyor ve merkezi bir sisteme "temiz" raporu gönderiyor olabilir. Wired dergisinin ortaya koyduğu rapora göre; modern şehirler artık sadece kameralarla değil, gelişmiş radyasyon dedektörleriyle de örülü bir "görünmez kalkan" altında yaşıyor.
DARPA'nın "Sigma" projesi
11 Eylül saldırıları sonrası artan "kirli bomba" korkusu, savunma sanayiini harekete geçirdi. Eskiden radyasyon tespiti için kullanılan devasa ve hantal kapıların yerini, artık DARPA'nın (ABD Savunma İleri Araştırma Projeleri Ajansı) geliştirdiği "Sigma" projesi aldı. Bu proje kapsamında üretilen ve "D3S" adı verilen dedektörler, bir çağrı cihazı büyüklüğünde.
Polislerin kemerine takılabilen, araç torpidolarına gizlenen veya sırt çantalarına atılan bu cihazlar, sürekli olarak ortamı tarıyor.
Muz mu, nükleer bomba mı?
Eski sistemlerin en büyük sorunu, zararsız radyasyon kaynaklarında (örneğin potasyum yüklü muzlar, kedi kumu veya yakın zamanda kemoterapi görmüş bir hasta) yanlış alarm vermesiydi. Yeni nesil sistemler ise akıllı telefon benzeri bir işlemci ve yapay zeka kullanıyor.
Sistem, "arka plan radyasyonu" ile gerçek bir tehdit olan Sezyum-137 veya Kobalt-60 izotopunu saniyeler içinde ayırt edebiliyor. Kromek gibi firmalar tarafından üretilen bu dedektörler, algıladıkları veriyi anında buluta göndererek şehir genelinde bir "radyasyon haritası" oluşturuyor.
Radyasyon için "Waze" uygulaması
Sistemin çalışma mantığı, popüler trafik uygulaması Waze'e benziyor. Tek bir dedektör zayıf bir sinyal alsa bile, ağdaki diğer dedektörlerin verileriyle birleştiğinde tehdidin konumu ve türü üçgenleme yöntemiyle tam olarak belirleniyor.
Bugün Washington D.C.'den Singapur'a kadar birçok metropolde, ayrıca Super Bowl gibi dev organizasyonlarda bu sistemler aktif olarak kullanılıyor. Biz günlük hayatımıza devam ederken, bu sessiz dedektörler olası bir nükleer felaketi önlemek için arka planda 7/24 nöbet tutuyor.
