Kalamar, restoran menülerinde sıkça karşımıza çıkan, lezzetiyle dikkat çeken bir deniz ürünü. Ancak, özellikle dini hassasiyetleri olanlar için “Kalamar helal mi, haram mı?”, “Kalamar yemek günah mı?” gibi sorular akla geliyor. Ayrıca, kalamarın mürekkep balığı olup olmadığı da merak konusu. Bu yazıda, kalamarın dini hükmünü Diyanet’in fetvası ve mezhep görüşleri ışığında, bilimsel özelliklerini ise güvenilir kaynaklara dayanarak açıklıyoruz.
Kalamar haram mı, helal mi?
Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu’nun fetvasına göre, Hanefi mezhebi açısından kalamar yemek haram kabul ediliyor. Hanefi mezhebi, Kur’an’daki “deniz hayvanları” ifadesinin yalnızca balık türlerini kapsadığını, dolayısıyla kalamar, midye, karides, yengeç ve ıstakoz gibi balık dışı deniz ürünlerinin helal olmadığını savunuyor. Bu görüş, kalamarın görünüşü ve yapısal özelliklerinin “habis” (pis) sayılmasına dayanıyor (A’raf, 7/157).
Ancak, Şafii, Maliki ve Hanbeli mezhepleri daha geniş bir yoruma sahip. Bu mezheplere göre, deniz ürünleri genelde helaldir, ancak karada da yaşayabilen (örneğin, kurbağa, yengeç) veya yırtıcı (örneğin, timsah) hayvanlar hariç. Kalamar, sadece suda yaşayabildiği için bu mezheplerde helal kabul ediliyor. Şafii mezhebi, kalamar gibi deniz ürünlerini sağlığa zararlı olmadığı sürece yenebilir görüyor.
Diyanet’in Özeti: Hanefi mezhebine göre kalamar haram, diğer mezheplerde ise helal. Kişisel inancınıza ve bağlı olduğunuz mezhebe göre karar vermeniz öneriliyor.
Kalamar Mürekkep Balığı mı?
Kalamar, yaygın bir yanılgının aksine mürekkep balığı değildir, ancak mürekkep balığıyla aynı aileden gelir. Kalamar, Teuthida takımına ait bir kafadanbacaklı (cephalopod) deniz canlısıdır ve yaklaşık 300 türü bulunur. Mürekkep balıkları ise Sepiida takımına aittir. Her ikisi de mürekkep püskürterek kaçış mekanizması kullansa da, kalamarın anatomisi farklıdır: uzun bir gövde, sekiz kol, iki uzun tentakül ve iç iskelet olarak bir gladius (kıkırdak yapı) taşır. Türkiye’de en yaygın türü, Loligo vulgaris (Avrupa kalamarı) olup Marmara, Ege ve Akdeniz’de bulunur.
Kalamar, ahtapot ve mürekkep balığından farklı olarak daha hızlı yüzer ve “jet etkisi” ile suyun dışında kısa mesafelerde hareket edebilir. Derisindeki renk pigmentleri, çevresine uyum sağlayarak avcıdan kaçmasını veya avını yakalamasını sağlar.
Kalamar yemek günah mı?
Kalamar yemek, Hanefi mezhebine göre günah sayılabilir, çünkü haram kabul ediliyor. Ancak, Şafii, Maliki ve Hanbeli mezheplerine göre kalamar yemek günah değil, aksine helal. Örneğin, İlahiyat Profesörü Nihat Hatipoğlu, Şafii mezhebine dayanarak kalamarın sağlığa zararlı olmadığı sürece yenebileceğini belirtiyor.
Bazı sosyal medya yorumlarında, kalamarın helal veya haram oluşu tartışılırken, bireylerin kendi mezheplerine göre hareket etmesi gerektiği vurgulanıyor. Örneğin, bir kullanıcı, Hanefi mezhebine bağlı olanların kalamardan kaçınması gerektiğini, ancak diğer mezheplerde sorun olmadığını ifade etmiş.
Kalamarın besin değeri
Kalamar, protein açısından zengin, düşük kalorili bir deniz ürünüdür ve B12 vitamini, fosfor, selenyum gibi besinler içerir. Ancak, aşırı tüketimi sindirim sorunlarına yol açabilir. Hanefi mezhebine bağlı olmayanlar için lezzetli bir seçenek olan kalamar, kızartma, buğulama veya ızgara olarak hazırlanabilir.
