Evcil dostlarımızın stresini azaltmak için pek çok yöntem denense de, bilimin onayladığı etkili çözümlerden biri müzik dinletmek. Özellikle yavaş tempolu, enstrümantal eserlerin köpekler ve kediler üzerindeki sakinleştirici etkisi, bilimsel çalışmalarla kanıtlanmış durumda. İngiltere'de yapılan bir araştırma, bu müziklerin hayvanların kalp atışını ve stres hormonu seviyesini düşürdüğünü gösterdi.
Bilim ne diyor? İşte kanıtlanmış veriler
Hayvan davranışları üzerine yapılan bilimsel çalışmalar, müziğin etkisini net bir şekilde gözler önüne seriyor. Örneğin, İngiltere'deki Queen’s University Belfast'ta yürütülen bir araştırmada, köpeklere farklı sesler dinletildi. Sonuçlar, yavaş tempolu klasik müziğin, sessizlik veya konuşma içeren ses kayıtlarına kıyasla, köpekleri çok daha belirgin şekilde sakinleştirdiğini gösterdi.
Bu müziği dinleyen köpeklerde stres hormonu kortizol seviyesinin düştüğü ve kalp atışlarının yavaşladığı ölçümlendi. Barınak ortamında yapılan başka bir çalışmada ise, özel hazırlanmış sakinleştirici müzikler dinleyen köpeklerin yüzde 85'inde huzursuz gezinme ve titreme gibi kaygı belirtilerinin azaldığı gözlemlendi.
Hangi müzik nasıl etki ediyor?
Her müzik türü aynı etkiyi yaratmıyor. Hayvanlar üzerinde en etkili olan müziklerin ortak özellikleri şunlar:
- Yavaş Tempo: Dakikada 50-60 vuruş (bpm) ideal kabul ediliyor.
- Basit Melodiler: Karmaşık armoniler veya ani geçişler yerine, tekrarlı ve sade melodiler tercih ediliyor.
- Enstrümantal Yapı: Özellikle piyano, yaylı çalgılar ve flüt gibi enstrümanların öne çıktığı, sözsüz eserler daha etkili.
- Düşük Frekans Vurgusu: Sert davul veya yüksek frekanslı tiz sesler, hayvanların hassas işitme duyularını rahatsız ederek ters etki yapabiliyor.
İlginç bir şekilde, reggae ve soft rock gibi insanlarda da rahatlatıcı etkisi bilinen, yavaş tempolu diğer türlerin de benzer sonuçlar verebildiği görülmüş.
Birçok hayvanda benzer etkiler gösteriyor
Müziğin sakinleştirici gücü sadece köpeklere özgü değil. Kediler üzerinde yapılan araştırmalar, benzer şekilde yavaş enstrümantal müzik dinleyen kedilerin solunum hızlarının düştüğünü ve daha huzurlu göründüklerini ortaya koydu. Etki, evcil hayvanlarla da sınırlı kalmıyor. Hayvanat bahçelerinde yapılan gözlemler, klasik müzik dinletilen fillerin ve gorillerin daha az stereotipik (tekrarlayan stres) hareket yaptığını ve genel davranışlarının daha sakin olduğunu gösterdi.
Sesli kitaplar neden işe yaramıyor?
İnsanlar için rahatlatıcı olabilen sesli kitaplar veya talk-show'lar, hayvanlar için aynı etkiyi yaratmıyor. Yapılan bir deneyde, sahipleri evden çıktığında köpeklere klasik müzik veya sesli kitap dinletildi. Müzik çalan odadaki köpekler uzanıp dinlenirken, sesli kitap dinleyenler genellikle hoparlörün yanında dikilip bekledi. Bu durum, hayvanların insan konuşmasını sakinleştirici bir arka plan sesi olarak değil, anlamaya çalışılması gereken bir uyaran olarak algıladığını düşündürüyor.
Evinizde nasıl uygulayabilirsiniz?
Evcil dostunuz için müzik terapisi denemek istiyorsanız, birkaç basit adım izleyebilirsiniz:
- Doğru Zamanı Seçin: Veteriner randevusu öncesi, yalnız bırakacağınız zamanlar veya fırtına/gök gürültüsü gibi korkutucu olaylar sırasında müziği açın.
- Düşük Sesle Başlayın: Ses seviyesini, arka plan sesi olacak şekilde, çok yüksek olmayan bir seviyede ayarlayın.
- Gözlemleyin: Dostunuzun davranışlarını izleyin. Eğer daha rahat görünüyorsa, doğru yoldasınız demektir. Tersine tepki verirse (huzursuzluk, kulaklarını dikme), müziği değiştirin veya kapatın.
- Özel Listelerden Yararlanın: "Pet Acoustics" gibi markalar, hayvanların işitme biyolojisine uygun olarak bilimsel verilerle hazırlanmış özel müzikler sunuyor.
- Sabırlı Olun: Her hayvanın tercihleri farklı olabilir. En iyi sonucu veren müzik türünü bulmak biraz deneme yanılma gerektirebilir.
