Rusya tarafından inşa edilen 20 milyar dolarlık bu dev proje, 2026’da ilk elektriği üretecek. Peki, Akkuyu Nükleer Santrali nerede, kimin, ne zaman bitecek? Son durum, maliyet tartışmaları ve taşeron firmalar dahil tüm detaylar bu yazıda!
Akkuyu Nükleer Santrali nerede?
Akkuyu Nükleer Güç Santrali, Türkiye’nin güneyinde, Mersin ilinin Gülnar ilçesine bağlı Büyükeceli Mahallesi, Akkuyu Mevkii’nde inşa ediliyor. Akdeniz’e kıyısı olan bu bölge, 1970’lerde yapılan fizibilite çalışmalarıyla nükleer santral için uygun bulundu. Bölgenin seçilmesinde şu faktörler etkili oldu:
- Deprem güvenliği: Akkuyu, Türkiye’nin deprem açısından en güvenli bölgelerinden biri.
- Düşük nüfus yoğunluğu: Bölgede yoğun yerleşim bulunmuyor.
- Doğal koşullar: En yüksek taşkın seviyesinin 6 metreyi geçmemesi, yer altı sularının denize akması ve arazinin tarım veya turizme elverişli olmaması.
Akkuyu Nükleer Santrali kimin?
Akkuyu Nükleer Santrali, Rusya Federasyonu’na bağlı Rosatom’un alt şirketi Atomstroyexport tarafından inşa ediliyor. Proje, Akkuyu Nükleer A.Ş. adlı, %100 Rus sermayeli ancak Türkiye kanunlarına tabi bir anonim şirket tarafından yürütülüyor. Türkiye ile Rusya arasında 12 Mayıs 2010’da imzalanan hükümetler arası anlaşma kapsamında, santralin mülkiyeti ve işletme hakları Rus tarafına ait. Türkiye, üretilen elektriğin bir kısmını 15 yıl boyunca sabit fiyatla satın alma garantisi verdi. Bu durum, santralin “yap-işlet-devret” modeliyle finanse edilmesini sağlıyor, ancak mülkiyetin Rusya’da olması egemenlik tartışmalarına yol açıyor.
Akkuyu Nükleer Santrali ne zaman başladı?
Akkuyu Nükleer Santrali’nin temeli, 3 Nisan 2018’de birinci ünite için atıldı. Projenin hazırlık süreci ise çok daha eskiye dayanıyor:
- 1970’ler: Akkuyu sahası, nükleer santral için uygun yer olarak belirlendi.
- 2010: Türkiye ve Rusya arasında anlaşma imzalandı.
- 2011: Akkuyu Nükleer A.Ş. kuruldu ve saha proje şirketine tahsis edildi.
- 2017: Birinci reaktörün temel kazısı başladı.
- 2020-2022: İkinci, üçüncü ve dördüncü ünitelerin temelleri atıldı.
Akkuyu Nükleer Santrali ne zaman bitecek?
Akkuyu Nükleer Santrali’nin birinci ünitesinin 2026’da devreye girmesi planlanıyor. Ancak, proje başlangıçta 2023’te tamamlanması hedeflenirken, gecikmeler yaşandı. Gecikmenin ana nedeni, Alman Siemens Energy firmasının taahhüt ettiği ekipman teslimatlarını zamanında yapmaması oldu. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Siemens’in yavaşlatıcı tutumuna dikkat çekerek, eksik parçaların Çin’den tedarik edildiğini belirtti. Diğer ünitelerin ise birer yıl arayla devreye girmesiyle santralin tam kapasiteye 2028’de ulaşması bekleniyor.
Akkuyu Nükleer Santrali son durum ve son dakika gelişmeleri
2025 itibarıyla Akkuyu Nükleer Santrali’nde inşaat ve montaj çalışmaları dört ünitede de devam ediyor. İşte son durum:
- Birinci Ünite: İnşaatın %90’ı tamamlandı. 11 Kasım 2024’te kubbenin betonlama işlemi bitti ve tam kapsamlı devreye alma çalışmaları başladı.
- Nükleer Yakıt: Nisan 2023’te birinci üniteye taze nükleer yakıt getirildi, santral “nükleer tesis” statüsü kazandı.
- Kapasite: Tamamlandığında 4.800 MW kurulu güce sahip olacak santral, Türkiye’nin elektrik ihtiyacının yaklaşık %10’unu karşılayacak. Yıllık 35 milyar kilovatsaat elektrik üretimi öngörülüyor.
- Çevresel Katkı: Sıfır emisyonla çalışacak santral, 60 yılda 2,1 milyar ton karbon emisyonunu önleyecek.
- Son Dakika: Temmuz 2025’te, işçilerin ödenmeyen maaşlar nedeniyle grev yapması ve yolları kapatmasıyla gerilim yaşandı. Polis, su toplarıyla müdahale etti. Ayrıca, çevredeki orman yangınları santrali tehdit etti, ancak Rus havacılığı yangınlara müdahale etti.
Akkuyu Nükleer Santrali maliyeti
Akkuyu Nükleer Santrali’nin toplam maliyeti 20 milyar dolar olarak açıklandı. Bu maliyet, tamamen Rus tarafınca karşılanıyor, ancak Türkiye, üretilen elektriğin %50’sini 15 yıl boyunca 12,35 ABD senti/kWh (maksimum 15,33 senti) fiyatla satın alma taahhüdünde bulundu. Maliyet ve sahiplik tartışmaları şöyle:
- Egemenlik Tartışması: Santralin tamamen Rusya’ya ait olması, muhalefet ve çevreciler tarafından eleştiriliyor. Yeniden Refah Partisi’nden Prof. Dr. Doğan Aydal, santralin Türkiye’ye değil Rusya’ya ait olduğunu vurguladı.
- Ekonomik Yük: Elektrik alım garantisi, dolar kuru nedeniyle maliyetleri artırabilir. Bazı uzmanlar, nükleer enerjinin güneş ve rüzgâr gibi yenilenebilir kaynaklara kıyasla pahalı olduğunu savunuyor.
- Nükleer Atık: Atık yakıt çubuklarının bertaraf maliyeti ve çevresel riskler, Nükleer Karşıtı Platform tarafından eleştiriliyor.
- Gecikme Bedeli: Siemens Energy’nin teslimat gecikmeleri, projenin maliyetini artırdı. Akkuyu Nükleer A.Ş., Siemens’e karşı hukuki adım atabilir.
Akkuyu Nükleer Santrali taşeron firmalar
Akkuyu projesinde, çoğunluğu Türk çalışanlardan oluşan yaklaşık 25.000 kişi çalışıyor. İnşaatın en yoğun döneminde bu sayı 30.000’e ulaştı. Taşeron firmalar arasında şunlar öne çıkıyor:
- UJV Rez, A.Ş.: İnşaat lisansı değerlendirme sürecinde teknik destek sağladı.
- Türk Firmalar: Beton dökümü, demir montajı ve lojistik gibi alanlarda çok sayıda yerel firma görev alıyor.
- Çin Tedarikçileri: Siemens’in teslimat yapmaması sonrası, şalt sahası ekipmanları için Çinli firmalarla anlaşma yapıldı.
Ancak, taşeron firmaların işçilere yönelik ödeme sorunları tartışma yarattı. Temmuz 2025’te, maaş ödemelerindeki gecikmeler nedeniyle işçiler grev yaptı, bu da projenin işçi koşullarıyla ilgili eleştirileri artırdı.
Akkuyu Nükleer Santrali’nin özellikleri ve güvenlik sistemleri
Akkuyu, her biri 1.200 MW kapasiteli dört VVER-1200 tipi basınçlı su reaktörüyle inşa ediliyor. Güvenlik sistemleri şunları içeriyor:
- Çift katmanlı koruma: Çelik astarlı betonarme ve döküm betonarme katmanlar.
- Kor tutucu: 169 ton ağırlığında, olası kazalarda erimiş yakıtı hapseder.
- Pasif sistemler: Elektrik kesintisinde bile çalışabilen acil durum soğutma ve borik asit enjeksiyon sistemleri.
- Dayanıklılık: 9 büyüklüğünde deprem, 10 metre tsunami, kasırga ve 20 tonluk uçak çarpmasına karşı tasarlandı.
Akkuyu Nükleer Santrali’nin Türkiye’ye katkıları
- Enerji Bağımsızlığı: Türkiye’nin doğalgaz ithalatına bağımlılığını azaltacak.
- İstihdam: İnşaatta 25.000, işletme döneminde 4.000 kişiye iş imkânı.
- Eğitim: Türk öğrenciler, Rusya’da nükleer mühendislik eğitimi alıyor.
- Çevre: Karbon nötr enerji üretimine katkı sağlayacak.
Kaynak:
- Akkuyu Nükleer A.Ş. Resmi Sitesi: akkuyu.com
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı: enerji.gov.tr
